Gdyby nie wielkopolskie dywizje piechoty i poznańscy ułani, bitwa warszawska w sierpniu 1920 roku mogła zakończyć się klęską. Wkład Wielkopolan w zwycięstwo nad Armią Czerwoną docenił sam Piłsudski.

Kolejne roczniki powoływane pod broń, pożegnania na dworcach, zbiórki wszelkich dóbr na rzecz walczącej na froncie armii, uchodźcy tłoczący się w prywatnych mieszkaniach, strach przed sowiecką nawałą i radość ze zwycięstwa. Poznań w sierpniu 1920 roku.

Jeśli ktokolwiek sądzi, że szaleństwo towarzyszące publicznym wystąpieniom osób związanych z szeroko pojętą kulturą i rozrywką sięga dziś zenitu i przechodzi wszelkie granice, niekiedy nawet dobrego smaku - musiałby przeżyć niemałe zaskoczenie na widok gwiazdy estrady niesionej na ramionach rozentuzjazmowanych studentów, a następnie bezpiecznie umieszczonej na dachu samochodu i dającej spontaniczny koncert przed zapatrzoną w niego widownią. Niemożliwe? A właśnie, że tak bardzo możliwe, że nawet się zdarzyło!

Komunikacja miejska w Poznaniu obchodzi w tym roku swoje 140. urodziny. Za jej początki uważa się sierpień 1880 roku, gdy na ulice miasta wyjechały pierwsze tramwaje konne. W kolejnych latach w naszym mieście pojawiały się rozmaite nowinki techniczne: tramwaje elektryczne, autobusy, trolejbusy. Były nawet tramwaje wodne pływające po Warcie!

Lata 70. i 80. XX wieku to na poznańskich Ratajach złoty okres dla dzieci i młodzieży. Osiedlowe domy kultury przez cały rok oferowały najmłodszym mieszkańcom ratajskich osiedli zabawy, zawody sportowe, turnieje, zajęcia plastyczne, taneczne i wiele innych atrakcji. W panującej wokół szarej rzeczywistości betonowego PRL-u dzieci z ratajskich osiedli na pewno się nie nudziły.

W ogrodzie Instytutu Yad Vashem w Izraelu rośnie kilka tysięcy drzew oliwnych, posadzonych ku pamięci Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. Przy samym wejściu znajdziemy drzewo poświęcone Irenie Sendlerowej, a kilka metrów dalej - Oskarowi Schindlerowi. Również w Poznaniu uhonorowano ludzi, którzy w czasie wojny i okupacji nieśli pomoc prześladowanym Żydom.

Na podstawie dwóch ostatnich Zapisków z lamusa można wyciągnąć śmiały wniosek, że dawniej kina miały się świetnie. Tu recenzencki konkurs, tam plebiscyt, a po drodze jeszcze zachęta w postaci atrakcyjnej nagrody i tłumy przed kinowymi kasami, by oglądać filmy i to w dodatku polskie. Czy jednak za tymi wszystkimi, jakby nie było, marketingowymi zabiegami nie kryło się coś więcej?

Arthura Greisera, hitlerowskiego namiestnika Kraju Warty, bronili w 1946 roku wybitni poznańscy adwokaci, Stanisław Hejmowski i Jan Kręglewski. Na świadków powołali Polaków z otoczenia gauleitera, których Greiser traktował przyzwoicie. Nazista nie uniknął jednak szubienicy.

Poseł na Polski Sejm Dzielnicowy, kierownik Urzędu Statystycznego, współzałożyciel Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania, redaktor naczelny "Kroniki Miasta Poznania", organizator Muzeum Miejskiego, wreszcie wiceprezydent Poznania. 80 lat temu odszedł Zygmunt Zaleski.

- Termin "getto ławkowe" nie był mi obcy. Jednak gdy wiosną ubiegłego roku otrzymałem w tej sprawie list od pana Macieja Zaremby Bielawskiego ze Sztokholmu, uświadomiłem sobie, że nie są mi znane szczegóły takich haniebnych wydarzeń w odniesieniu do Uniwersytetu Poznańskiego w okresie międzywojennym - mówi prof. Andrzej Lesicki*. - W sytuacjach, o których dzisiaj byśmy powiedzieli, że należało reagować, nie reagowano - dodaje prof. Maciej Michalski**.

W lipcu tego roku mija 80. rocznica powołania w Anglii 302. dywizjonu lotniczego "Poznańskiego". Jego piloci, chociaż pochodzili z różnych stron Polski, nazywani byli w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie "Poznaniakami". Doskonale pasuje do nich hasło "Poland - first to fight". Walczyli od pierwszych do ostatnich godzin II wojny światowej.

Nie ucichły jeszcze echa i nie uspokoiły się emocje, które towarzyszyły konkursowi recenzenckiemu "Orędownika Wielkopolskiego", "Kuriera Poznańskiego" i Kina Słońce, o którym pisałam w poprzednich Zapiskach z lamusa, kiedy jego organizatorzy, idąc za ciosem, rozpisali nowy konkurs. Ba! Plebiscyt!

- Może wystawa nie jest wielka, ale będzie co oglądać: począwszy od zestawu do gry w krokieta (nie mylić z krykietem) z samego końca XIX wieku, poprzez kostium z czasów I wojny światowej, piękną koronkową suknię z lat 50., papierową suknię z końca lat 60., aż po nowoczesną suknię Isseya Miyake z 2000 roku - wylicza Piotr Szaradowski. Jego Alfabet mody  udostępniony zostanie zwiedzającym 4 lipca w Muzeum Historii Ubioru.

Edward Gierek do końca życia wstydził się, że w czerwcu 1956 roku w Poznaniu musiał ukryć się przed zbuntowaną "klasą robotniczą" w szafie.

Poznańska rewolta błyskawicznie zyskała międzynarodowy wymiar wzbudzając ogromne zainteresowanie w najważniejszych politycznych gabinetach po obu stronach żelaznej kurtyny. Ów informacyjny głód starały się zaspokoić służby specjalne.

Są takie fotografie, obrazy, kadry z filmów, które zapisują się na zawsze w pamięci, nawet jeśli widzieliśmy je tylko raz. Dla poznaniaków ważne i zapamiętane na zawsze obrazy z naszej historii to niewyraźne, żółtawe fotografie z Poznańskiego Czerwca 1956 r. Wśród nich - zdjęcie trzech tramwajarek.

"Czy widziałeś już najweselszy film polski Każdemu wolno kochać i czy napisałeś już recenzję z tego filmu? Takie mniej więcej pytanie rozbrzmiewa w całem mieście, w kawiarniach, na ulicy, w tramwajach, u fryzjerów, w składach - słowem, gdzie się tylko ruszysz - to albo śpiewają najmodniejszą dzisiaj piosenkę Każdemu wolno kochać albo też piszą recenzję tego filmu"* - czytamy, ekscytując się z każdym następnym słowem coraz bardziej!

Jeśli komuś wydaje się, że wywieranie presji na czytelnikach, widzach, słuchaczach, czy też ogólnie rzecz ujmując, odbiorcach, jest sprawą nową - jest w błędzie. Jeśli ktoś sądzi, że dysponenci przekazów medialnych, którzy wmuszają swoje programowe pomysły i na siłę próbują kształtować gusta, udowadniając, że jeśli komuś się coś nie podoba, to jest to tylko i wyłącznie dowód jego braku obycia i nieprzystosowania, to znak naszych czasów - mylą się po stokroć. Dowód? A bardzo proszę!

Poznań w czasie II wojny światowej miał się stać wzorcowym nazistowskim miastem w "jasnowłosej" prowincji Warthegau. Do realizacji tych zamierzeń Niemcy chcieli wykorzystać nie tylko armię, partię, Gestapo i SS, ale także kulturę, sztukę, muzykę, a nawet architekturę.

12 okręgów wyborczych, 65 radnych, 107 sesji, 630 uchwał i blisko 2 tysiące posiedzeń w obrębie kilkunastu komisji stałych. 30 lat temu swoją działalność zainaugurowała Rada Miasta Poznania I kadencji.