Trwają prace nad raportem podsumowującym ogólnopolski projekt badawczy "Po co seniorom kultura?" Przez kilka miesięcy Regionalne Obserwatorium Kultury UAM prowadziło we współpracy ze Związkiem Miast Polskich i innymi partnerami badania ankietowe, których celem miało być określenie kulturalnej aktywności osób starszych. Jakie są te formy? W jaki sposób biorą oni udział w życiu kulturalnym? Czy ich aktywność wpływa w jakiś sposób na procesy separacji i integracji w społeczeństwie? Jak postrzegamy seniorów, jak oni sami postrzegają siebie i czas starości? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań starali się znaleźć przedstawiciele ROK.
Ostateczny raport powinien być gotowy w ciągu kilku tygodni, niemniej wiele wniosków przedstawiciele zespołu badawczego, m.in. dr Marcin Poprawski i dr Przemysław Kieliszewski, przedstawili już dziennikarzom na konferencji, która odbyła się w siedzibie ROK 20 grudnia.
Wśród wielu wyzwań, z którymi musieli zmierzyć się badacze, było przede wszystkim określenie wieku, który jest początkiem starości. Okazało się, że odpowiedź na to pytanie jest silnie zdeterminowana przez wiek pytanej osoby, zależy też od poziomu wykształcenia, stanu zdrowia, aktywności zawodowej. Czy senior to ten, który skończył 60, czy 70 lat? Czy mianem tym można trzeba określać osobę, która przeszła na emeryturę? A co z osobami powyżej 60. roku życia, które nadal są aktywne zawodowo?
Po przeanalizowaniu przeprowadzonych ankiet na temat spędzania czasu wolnego, aktywności kulturalnej, źródeł informacji o kulturze, barier w dostępie do ofert kulturalnych, z jakimi spotykają się seniorzy, udało się sformułować wiele interesujących wniosków. Niektóre z nich mogą być zaskakujące. 81,8 proc. zapytanych seniorów uznało np., że nieistotne jest przy wyborze oferty kulturalnej to, czy jest ona skierowana tylko do seniorów. Czy starsi ludzie uważają, że w wystarczającym stopniu dostrzegają ich i ich problemy media? 25,1 proc. odpowiedziało, że tak lub zdecydowanie tak. W odpowiedziach na pytania odnośnie źródeł informacji króluje radio i telewizja. Ciekawe jest też spostrzeżenie, że wiodącą rolę nadal pełni tradycyjna prasa papierowa. Natomiast 48 proc. seniorów nie korzysta z Internetu, ale za to 24 proc. korzysta z niego niemal codziennie.
Ponad 40 proc. zapytanych seniorów stwierdziło, że współuczestniczy w tworzeniu kultury, ponad 26 proc. uczestniczy w zorganizowanych zajęciach kulturalnych, ponad 67 proc. przekazuje kulturę młodszym pokoleniom. Tę chęć dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z młodszymi widać w licznych wypowiedziach, ilustrujących raport. Z wielu względów jednak wśród odbiorców tego, co chcą przekazać seniorzy, przeważają jednak wnuki, a nie dzieci.
O tym, jaką rolę wyniki badań mogą mieć dla samorządów, mówił na konferencji prasowej Andrzej Porawski ze Związku Miast Polskich. Zmienia się struktura polskiego społeczeństwa. Coraz więcej jest ludzi starszych. Procesy demograficzne są wyzwaniem dla wszystkich, również dla władz lokalnych. Trzeba będzie inaczej prowadzić politykę społeczną i kulturalną, zmieni się struktura odbiorców. Władze samorządowe powinny być do tego przygotowane.
Partnerami projektu były: Regionalne Obserwatorium Kultury UAM, Związek Miast Polskich, Instytut Kulturoznawstwa UAM, Poznański Informator Kulturalny, Sportowy i Turystyczny IKS, Centrum Inicjatyw Senioralnych, Międzynarodowe Targi Poznańskie, Wojewódzki Ośrodek Kultury i Sztuki "Stara Ochronka" w Bydgoszczy.
Do raportu z badań życia kulturalnego polskich seniorów wkrótce wrócimy na naszym portalu.
Cezary Omieljańczyk