Ponad 20 lat temu kultowa Paktofonika wydała Kinematografię, jedną z historycznie najważniejszych płyt w polskim hip-hopie, dwa lata później zaś - Archiwum Kinematografii. Album, na którym znalazły się przede wszystkim utwory nagrane jeszcze za życia Magika, stanowił zwieńczenie działalności zespołu, ukłon w stronę fanów i zapowiedź zamknięcia pewnego etapu w działalności artystycznej Fokusa i Raha. W 2020 roku łódzcy raperzy Astek i Rado, naczelni lingwiści i prześmiewcy polskiej sceny rapowej, czyli po prostu Dwa Sławy, wypuścili krążek Pokolenie X2, który szybko pokrył się złotem i dotarł na sam szczyt listy OLIS. A że historia miewa echolalia - dwa lata później, czyli parę tygodni temu, światło dzienne ujrzało Z Archiwum X2. Czy to oznacza koniec duetu? Nic na to nie wskazuje. Jednak tak jak Paktofonika po Archiwum Kinematografii transmutowała w Pokahontaz, tak Jaro i Rado na kawałkach Z Archiwum X2 usilnie dążą do czegoś nowego. I bardzo dobrze - szkoda przecież, by po wydaniu 6 legali, zamknięci w szufladce z napisem comedy rap, czuli, cytując Gintrowskiego, "jak blednie twarz błazeńska".

Ostatnimi czasy nie brakuje nam w polskim rapie pięknych jubileuszów. Dwudziestolecie albumu S.P.O.R.T upamiętniał Tede, dziesięciolecie działalności artystycznej celebruje PRO8L3M (11 marca zagra w Tamie - będziemy jeszcze zapowiadać). A między nimi Dwa Sławy, którzy pod koniec stycznia w Łodzi hucznie świętowali półtorej dekady wspólnej zabawy słowem. Jakie to były lata? Z pewnością ciekawe. O ile pierwsze projekty artystów (m.in. Muzyka kozacka, Nieśmiertelna nawijka Dwusławowa czy oficjalny debiut Nie wiem, nie orientuje się) stanowiły raczej gratkę dla nieco hermetycznego grona odbiorców, miłośników rapu inteligenckiego, jednak trochę mniej przemądrzałego niż Eldo czy Łona, tak od wydanych w 2015 Ludzi Sztosów Rada i Astka możemy nazywać najszerzej uśmiechniętymi twarzami mainstreamu. Ale czy najszczerzej? Tak, ponieważ ironia, sarkazm i złośliwy gnomi chichot stały się dla nich sprawdzonymi narzędziami dekonstrukcji nie zawsze przecież wesołej rzeczywistości. A czy humor może przysłużyć się czemuś większemu?

Co zatem przesądziło o sukcesie zespołu? O komizmie już pisaliśmy, a przecież nawet największy ponurak lubi pomyśleć o sobie, że ma nietypowe, ironiczne poczucie humoru. Sławy przez lata tę naszą miłość osobistą ochoczo pielęgnowały. Drugi aspekt to biegłość chłopaków w przyswajaniu języka popkultury, fenomenów komunikacji internetowej, virali, memów czy perełek YouTube'a i przekuwaniu ich w nieoczywiste metafory. Tu zacięcie filologiczne (przynajmniej jeden z nich to anglista) i błyskotliwość doskonale współgrają z techniką rapowania, nawarstwieniem rymów w tekstach i płynnym cwaniackim flow. Trzeci czynnik to ucho (uszy) do bitów - Sławy po prostu wiedzą, w jakim anturażu serwować swoje pomysły, żeby słuchacz, który jeszcze nie załapał żartu, miał ochotę wysłuchać go jeszcze przynajmniej "X2".

Z Archiwum X2 to album truskulowy, wyprodukowany przez kolejny ikoniczny duet hip-hopowy - The Returners, znany m.in. ze współpracy z Dioxem, Ostrym czy El da Sensei. I mimo że w niekiedy (np. na wspominanym singlu 2/10 z Mielzkym) odnosimy wrażenie, że to cały czas ten sam dobrze znany nam stand-up - tyle że baza śmiesznostek została zaktualizowana - raperzy potrafią zaskoczyć autorefleksją, która nie sprowadza się jedynie do autoironii. Punchline'y, dwuznaczności i gierki słowne - których jak zwykle mamy tu całe zatrzęsienie - przestają być jedynym językiem Sławów. Trzeba jednak uczciwie przyznać, że lata trzymania dystansu odcisnęły swoje piętno - w momentach, w których słuchamy o relacjach damsko-męskich robi się nieco niezręcznie. Ale i ten cringe ma jakąś wartość oczyszczającą, kiedy zdajemy sobie sprawę z faktu, jaki trud wkładają chłopaki w zachowanie powagi. Niestety o tym, czy uda im się pozbyć łatki klasowych śmieszków, którzy, choć bystre z nich bestie, nieco się w szkole zasiedzieli, dowiemy się z przy okazji premiery kolejnego albumu. Póki co warto jednak posłuchać ich w piątek u Bazyla, przypomnieć sobie hity internetu z ostatnich lat i przekonać się, co Jarek i Rado chcieliby, abyśmy sądzili o ich dojrzałości.

Jacek Adamiec

• koncert Dwóch Sławów promujący płytę Z Archiwum X2
• 5.03, g. 20
• U Bazyla
• bilety: 60-70 zł

 © Wydawnictwo Miejskie Posnania 2022