Tylko... po co rozmawiać o męskości? Zastanawiać się nad nią w XXI wieku, w roku 2025, gdy wydawałoby się, że jest to już tylko jeden z przebrzmiałych konceptów z wieków minionych, nieprzystający do naszej ponowoczesności? - Męskość jest konstruktem (tak jak każdy konstrukt) definiowanym przez moment historyczny i kontekst kulturowy - mówi Sonia Rammer, jedna z autorek, których prace będą prezentowane na wystawie. - Męskość współcześnie podlega transformacjom tak jak inne narracje XX wieku (np. kobiecość, natura, rodzina). Być może w obliczu obecności trzeciej/niezdefiniowanej płci postawienie ponownego pytania o męskość jest tym bardziej uzasadnione, a być może jest kolejnym intelektualnym ćwiczeniem? - zastanawia się związana z poznańskim UAP artystka.

I właśnie to ponowne pytanie o męskość będzie znakiem charakterystycznym nadchodzącej wystawy. Przemysław Jędrowski, który objął opieką kuratorską "Drwala", patrząc w przyszłość, nie zapomina wszak o przeszłości. W swoim zapowiadającym wydarzenie tekście zwraca uwagę na sam gmach zamku, wybudowany w 1910 roku przez cesarza Wilhelma II Hohenzollerna jako "apoteoza patriarchalnego systemu władzy". Jędrowski wyrosłą w centrum Poznania budowlę, a także samą postać niemieckiego cesarza stawia jako punkt wyjścia do rozważań o micie męskości i tym, co w czasach pruskich (czy aby tylko w owych czasach?) było z męskością kojarzone: z siłą fizyczną, militaryzmem, patriarchalną władzą. Stąd wystawa "Drwal" nie będzie prezentowana tylko w Sali wystaw CK Zamek, ale w historycznych przestrzeniach, a prace artystów będą pretekstem do przemierzania zamkowych korytarzy. Instalację performatywną "Entropia-Neg-Entropia" wspomnianej już Sonii Rammer będzie można zobaczyć w holu przed Salą Kominkową.

Do swoich rozważań Przemysław Jędrowski zaprzęga ważne nazwiska polskiej sztuki współczesnej. Obok profesor Rammer wśród zaproszonych autorów są performer i aktor Arti Grabowski (jego performans "Wstyd" będzie zwieńczeniem wernisażu 5 września), artysta wizualny i ilustrator Honza Zamojski (wraz z projektem "Wilki"), Magdalena Starska, która poprowadzi akcję artystyczną o charakterze pracy grupowej, czyli warsztaty rysunkowe "Dziwactwa - historie na fladze konturem opisane", laureat Paszportu "Polityki" w dziedzinie sztuk wizualnych w 2009 roku Karol Radziszewski czy też autorka słynnej instalacji "Pasja" Dorota Nieznalska. Skład artystyczny wystawy uzupełnią Ernest Borowski, Olaf Brzeski, Krystian Daszkowski, Krzysztof Maniak, Aleksandra Ska, Iza Tarasewicz i Sławomir Toman.

Oprócz sztuki równoważną częścią wystawy będzie program społeczno-edukacyjny. Liczne oprowadzania kuratorskie, lekcje dla uczniów i uczennic, wykład Macieja Szymaniaka "Wilhelm II - historia i męskość w kontekście społecznym", debata "Męskość - kontynuacje i zerwania" prowadzona przez Wojciecha Śmieję. Organizatorzy zapowiadają również warsztaty antyprzemocowe dla chłopców realizowane "autorską metodą SZTAMA", a także spotkanie dla dorosłych mężczyzn "Wymiary męskości". Obie te formy mają przyczynić się do "zredefiniowania kulturowo uwarunkowanej męskości" i "zdekonstruowania mechanizmu przemocy - również tej powodowanej stereotypami czy dyskryminacją ze względu na płeć".

I jeszcze jedno. Przemierzając zamkowe korytarze w poszukiwaniu kolejnych wydarzeń związanych z wystawą, warto pamiętać o tym, co działo się w Poznaniu pod koniec czerwca tego roku. Wówczas to nasze miasto pochłonięte było festiwalem Malta. Festiwalem zdecydowanie kobiecym, bo to wśród kobiet właśnie należało szukać największych gwiazd i najważniejszych twórczyń. Zresztą tę opowieść narzucała sama Dominika Kulczyk, która jak wiadomo, Maltą rządzi. Wystawa "Drwal" skupiona wokół kryzysu męskości i transformacji, której to transformacji sam koncept męskości jest i będzie poddawany, wydaje się tej maltańskiej narracji uzupełnieniem. Uzupełnieniem możliwym chyba tylko w Poznaniu - mieście, które płynnie i bez nadmiernej rewolucji przeszło z miasta określanego mianem konserwatywnego i mieszczańskiego do bycia kolebką otwartości. Pomimo patriarchalnego, cesarskiego zamku w samym jego centrum.

Adam Jastrzębowski 

• "Drwal. Historie o męskości"
• wernisaż: 5.09, g. 18
• CK Zamek
• czynna do 30.11
• bilety: 7-12 zł

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2025