Leszek Możdżer, dyrektor artystyczny festiwalu, wspominał kiedyś, że nie przywiązuje wagi do liczb informujących o tym, który Enter Enea Festival będziemy w danym roku celebrować. Nie można jednak uciec od stwierdzenia, że 15. edycja to mały jubileusz, którym warto się chwalić. Festiwal wrósł w muzyczną glebę Poznania niczym drzewa okalające Jezioro Strzeszyńskie i zapuścił w niej głębokie korzenie. To właśnie tam, nieco ponad 10 kilometrów od centrum Poznania, przez cztery czerwcowe wieczory skupiona będzie uwaga środowiska jazzowego i miłośników tego muzycznego gatunku. Śmiem twierdzić (i myślę, że wiele osób się ze mną zgodzi!), że nie tylko z naszego miasta, ale i całej Polski. Wynika to z faktu, że od pierwszej edycji, która odbyła się w roku 2011, festiwal stawia na międzynarodowe gwiazdy, nie pomijając przy tym rodzimej sceny, która w temacie muzyki improwizowanej ma wiele dobrego do powiedzenia.

Forma prezentowanego podczas festiwalu programu jest różnorodna i... eksplorująca. Organizatorzy chwalą się, że chcą promować indywidualne poszukiwania w muzyce i prezentować pełną dźwiękową panoramę. Taką, która oscyluje wokół jazzowej stylistyki, ale jednocześnie sprawdza się w wydaniu plenerowym. Za dobór artystów każdorazowo odpowiedzialny jest wspomniany wcześniej Leszek Możdżer. Kluczem dyrektora artystycznego festiwalu, którym od pierwszej edycji skrupulatnie otwiera kolejne drzwi jazzowej świadomości odbiorców, jest jego własne sceniczne doświadczenie. Możdżer stawia więc po pierwsze na zespoły i muzyków, z którymi spotykał się już na scenie. Drugim kryterium wyboru są artyści, których sam wymarzy sobie usłyszeć na żywo.

Malarstwo i elektronika

Charakterystycznym określeniem używanym przez organizatorów Enter Enea jest "niepowtarzalny język muzyczny". Wszyscy występujący na festiwalu artyści mówią tym dialektem, ale każdy w inny, unikatowy sposób. Część z nich włada nim biegle, będąc już zauważonymi i uznanymi przez światową publiczność artystami, inni dopiero rozpychają się na scenie jazzowej. Dzięki takim miejscom jak Jezioro Strzeszyńskie mogą trafiać do szerszego grona odbiorców. Co ciekawe, skromna inauguracja tegorocznej edycji już za nami. 17 maja odbyło się wydarzenie pod hasłem "Enter Enea Festival na Starym Rynku. Preludium", gdzie podczas konferencji prasowej połączonej ze spotkaniem z Leszkiem Możdżerem, organizatorzy przybliżyli program 15. edycji, a wieczorem zaserwowali przystawkę do niego w postaci koncertu zespołu Blu/Bry.

To kwintet, który w 2023 roku podzielił się ze słuchaczami świetnie przyjętym debiutanckim albumem "Blubry". Główną inspiracją jego twórców jest europejski jazz, ale czerpią także z ludowych melodii z różnych stron świata. Choć zespół jest dopiero na początku swojej drogi, to na koncie posiada już międzynarodowe osiągnięcia. Są zwycięzcami Grand Prix 48. Edycji Konkursu Jazz Juniors, a w kwietniu zdobyli Grand Prix Konkursu na Indywidualność Jazzową Festiwalu Jazz nad Odrą. Jeśli nie trafiliście na ich koncert podczas "Preludium" na Starym Rynku, to nic straconego! Tworzący Blu/Bry studenci Akademii Muzycznej w duńskim Odense pojawią się na strzeszyńskiej scenie również pierwszego dnia festiwalu, gdzie w niedzielę 15 czerwca swoim koncertem otworzą wydarzenie. Zaprezentują repertuar poszerzony o dźwięki muzyki elektronicznej, co idealnie wpisuje się w różnorodność festiwalu.

Tego samego dnia co Blu/Bry na scenie Enter Enea Festivalu pojawi się projekt, obok którego nie można przejść obojętnie. Mowa tutaj o Gniewomirze Tomczyku, który zaprosi słuchaczy na premierę swojego najnowszego albumu Perpetus. To pięcioczęściowa suita inspirowana pięcioma obrazami polskiego malarza Józefa Tomczyka. Ale sztuk wizualnych nie zabraknie też w pozamuzycznym wydarzeniu, jakim jest coroczny wernisaż. W Poznań Visual Parku pojawi się 22. już realizacja rzeźbiarską - "Mandorla". Jej autorem jest Konrad Juściński, który swoje prace pokaże też na wystawie "Punkty Oddechowe" w ABC Gallery. Co ważne, wszystkie wydarzenia pierwszego dnia festiwalu są bezpłatne.

Hołd i improwizacja

Za sprawą festiwalowego poniedziałku polecimy w muzyczną podróż do różnych rejonów świata. Jedną z ciekawszych propozycji będzie występ koreańskiego kwintetu the Doltang, któremu przewodzić będzie pianista i kompozytor Yonglee. Zespół zdecydował się na płynne połączenie jazz rocka i rocka progresywnego z domieszką muzyki klasycznej z XXI wieku. I choć the Doltang są rdzennymi mieszkańcami różnych regionów Korei Południowej, to ich muzyka daleka jest od etnicznego brzmienia z tamtego rejonu świata. Sceną zawładną więc kompozycje angażujące zarówno instrumenty akustyczne, jak i elektryczne, a to wszystko w formie improwizacji jazzowej, której największą siłą jest to, że tak naprawdę nie wiadomo, dokąd nas zaprowadzi.

Kolejnym poniedziałkowym koncertem będzie hołd dla Esbjörna Svenssona. Zmarły tragicznie w 2008 roku szwedzki pianista i kompozytor był pionierem europejskiego jazzu. Jego największym projektem było The Esbjörn Svensson Trio, które tworzył wspólnie z basistą Danem Berglundem oraz Magnusem Öströmem. Muzycy uczcili swojego przyjaciela projektem "30 Years of E.S.T. -Tribute to Esbjörn Svensson Trio". Co więcej, postanowili, że zaproszą znamienitych muzyków, po to by muzyka Svenssona otrzymała "drugą młodość".

16 czerwca usłyszymy też specjalny projekt pro tone Leszka Możdżera, z którym zagrają wybitni instrumentaliści: Tia Fuller, Terri Lyne Carrington, Cheikh Ndoye i Mino Cinelu.

Doświadczeni pionierzy

W tym roku organizatorzy zapowiadają, że na festiwalowej scenie zabrzmi prawdziwe world music. Trzeba przyznać, że przygotowali na tę okazję mocny zestaw headlinerów. Zaglądając w program, warto zwrócić uwagę na wtorkowy line-up, w którym pierwszym mocnym nazwiskiem jest Kenny Garett. Prawdopodobnie najlepszy saksofonista świata, pięciokrotny zdobywca nagrody Grammy, przyjedzie do Poznania, by zaprezentować doświadczenie zdobyte przez lata współpracy z takimi legendami jazzu jak Miles Davis, Art Blakey & The Jazz Messengers czy Duke Ellington Orchestra. Garett od 40 lat zapisuje się na kartach historii jazzu także ze swoją solową twórczością. Publiczność zgromadzona nad Jeziorem Strzeszyńskim na pewno usłyszy chociażby kompozycję z jego najnowszego albumu "Sounds From The Ancestors".

Tego samego dnia Garett będzie dzielił scenę z innym wybitnym w swoim gatunku artystą. Al Di Meola jest pionierem w mieszaniu jazzu z innymi gatunkami muzycznymi. Prezentuje bogactwo pochodzące z takich źródeł jak flamenco, tango, rytmy brazylijskie i afrykańskie. Jest uważany za jednego z najlepszych gitarzystów naszych czasów, co konsekwentnie udowadnia od czterech dekad. Tworzył trio z Paco de Lucią i Johnem McLaughlinem, nagrywał z Luciano Pavarottim, Paulem Simonem, Philem Collinsem, Carlosem Santaną czy Herbie Hancockiem. Tego koncertu nie można przegapić.

We wtorek zagra też klarnecistka Anat Cohen, o której krytyk jazzowy Nat Hentoff napisał: "robi to, co robią wszyscy autentyczni muzycy: opowiada historie ze swoich własnych doświadczeń, które są tak głęboko odczuwane, że bardzo prawdopodobnie połączą słuchaczy z ich własnymi marzeniami, pragnieniami i tęsknotami".

Gra orkiestra

Parafrazując klasyczną maksymę - Polacy nie gęsi, swój jazz mają. A za ten w dużej mierze odpowiadać będzie dyrektor artystyczny festiwalu. Co roku dzieli się on z odbiorcami swoimi premierowymi projektami. W tej edycji nie mogło być inaczej. W środę 18 czerwca zaserwowana nam zostanie podróż muzyczno-historyczna, gdyż Leszek Możdżer oraz Jazz Trio Filipa Wojciechowskiego stworzyli trzy koncerty, które będą się łączyć w jedną całość. "Od Bacha do Gershwina" to niebanalny rys historyczny muzyki jazzowej, opowiadający, jak muzyka klasyczna wpływała na nastrój, który przewodzi całemu Enter Enea. Rozmachu oraz epickości temu wydarzeniu doda Orkiestra Filharmonii Poznańskiej. Dzięki dyrektorowi artystycznemu poznamy nie tylko jazzową mapę świata, ale również zostanie nam przypomniana przyjemna kartka z muzycznego kalendarium.

Festiwal to przede wszystkim jazz podany w bardzo przyjemnej formie, bez zadęcia i na kompletnym luzie. Osób, które karmią się nim na co dzień, nie trzeba namawiać do tego, by wybrały się nad Jezioro Strzeszyńskie. Jeżeli jednak jesteś kimś, kto dopiero chciałby go zrozumieć i poznać jego najróżnorodniejsze formy, Enter Enea Festival jest idealnym miejscem na rozpoczęcie tej przygody. Do zobaczenia nad jeziorem!

Szymon Liedtke

• 15. Enter Enea Festival
• 15-18.06
• nad Jeziorem Strzeszyńskim
• więcej: enterfestival.pl

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2025