W 1970 roku Kazimierz Szuda, kurator Gabinetu Numizmatycznego, zorganizował wystawę Wielkopolska w monetach i medalach. Podróż przez tysiąclecie. Tegoroczna, druga edycja wystawy o tym samym tytule nawiązuje do faktu, że właśnie mija tysiąc lat od kiedyBolesław Chrobry rozpoczął emisję pierwszej polskiej monety.Za taką uznaje się "Denar ze Strzałą", którą można podziwiać w zbiorach Muzeum Narodowego.

Druga edycja wystawyróżni się od pierwowzoru. Jej kurator,Witold Garbaczewski, wyjaśnia, że zmiany miały dwa główne cele: po pierwsze, pokazać jak przez minione pół wieku wzbogaciła się wiedza numizmatyczna, jakie skarby i typy monet ujrzały światło dzienne i jak dzięki tym odkryciom zmienił się stan badań. Po drugie - zaprezentować, jak od 1970 roku wzrosły zasoby Gabinetu. Poza odnalezionymi monetami historycznymi, MNP zakupiło współczesne monety kolekcjonerskie NBP oraz znacząco powiększyło kolekcję drobnych form rzeźbiarskich - reliefów i medali, powstałych w okresie od lat 60 XX w. aż do obecnego roku.

Myślę, że za trzeci cel Muzeum wyznaczyło promocję samej instytucji Gabinetu Numizmatycznego i jego zbiorów, na co dzień niedostępnych szerokiej publiczności. A Muzeum Narodowe w Poznaniu ma co pokazywać - w zbiorach Gabinetu znajduje się aż 260 tysięcy muzealiów, co czyni ją jedną z trzech najważniejszych kolekcji numizmatycznych w Polsce. Na samej wystawie przedstawiono 1500 muzealiów, w tym wielkopolskich artystów medalierów, Z Józefem Stasińskim, Anną Krzymańską i Józefem Kopczyńskim na czele.

Monety bite, medale rastrowane

Na wystawie szczególnie zainteresowała mnie dziewiętnastowieczna plakieta Marcinkowskiego przedstawiająca aktorkę Helenę Modrzejewską. Prezentowany medalion posiada rzadko spotykany kształt muszli i uchodzi za najbardziej oryginalną pracę tego medaliera. Ten obły i daleki od dosłowności kształt drobnej formy rzeźbiarskiej zdaje się inspirować następne pokolenia medalierów.

Wyjątkowo współczesne w wyglądzie są medale Józefa Stasińskiego, wykonywane z użyciem kropkowanej faktury rastrowej - przez co reliefy z brązu upodabniają się estetycznie do fotografii powielanej w gazetach. Technika ta podkreśla symbolikę medalu, który upamiętnia zamach na Jana Pawła II - wykonany jest w nieregularnym kształcie, przez co plakieta przypomina skrawki z gazet. Z jednej strony podkreśla to siłę prasy i mediów dwudziestowiecznych, dzięki którym miliony ludzi obserwowały rozwój wydarzeń, z drugiej strony wyraża nerwowy, nagły i losowy charakter tego historycznego wydarzenia.

W wydanym katalogu wystawy jako jedno z najbardziej przejmujących i zapadających w pamięć dzieł z kolekcji kuratorzy wymienili plakietę autorstwa Józefa Kopczyńskiego. Przedstawia ona żonglera (Śmierć?) bawiącego się rakietami-bombami atomowymi i wodorowymi. Na wystawie płaskorzeźba przykuła uwagę widzów i moją ze względu na upiorną aktualność tematu. Bardzo przejmująca wydała mi się również niewielka plakieta opakowana we fragment pasiaka, przedstawiająca więźniów i więźniarki obozu Ravensbrück, autorstwa Anny Krzymańskiej.

Ocalić od zapomnienia

Kuratorzy wraz z aranżerem Rafałem Górczyńskim przedstawili wielkopolskie monety i medale w sposób elegancki i przystępny. Choć numizmatyka to bardzo specjalistyczna pasja, to dzięki atrakcyjnej ekspozycji każdy może zapoznać się z tym interesującym kawałkiem historii i być może rozpalić w sobie nowe hobby.Nie trzeba znać się na monetach, by móc zachwycić się złotymidukatami z czasów Zygmunta III Wazyczy brązowymi reliefami.

Wystawa pozwala zapoznać się z materialną spuścizną tysiącletniej historii Wielkopolski, a kommemoratywne medale, plakiety oraz monety okolicznościowe dają wgląd w to, co z historii Wielkopolanie uznawali za szczególnie ważne, jakie postaci i zdarzenia chcieli upamiętniać w brązie, w monetach. Lekcja o tym, co nasi przodkowie chcieli ocalić od zapomnienia w tych drobnych formach, jakimi są numizmaty i medale jest dodatkową, dużą wartością tej wystawy.

Jan Matusewicz

• wystawa Wielkopolska w monetach i medalach. Podróż przez tysiąclecie
• kuratorzy: Witold Garbaczewski, Agnieszka Murawska
• Muzeum Narodowe
• czynna do 29.01.2023

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2022