Rok 2020 to w świecie muzyki klasycznej 250. rocznica urodzin Ludwika van Beethovena. Zamknięcia filharmonii i teatrów skutecznie utrudniają jej celebrację i wiele z zaplanowanych koncertów nie odbywa się. Jednym z nich był zapowiadany na 4 grudnia koncert poznańskich Filharmoników Uczeń i Mistrz, podczas którego miały zabrzmieć I koncert fortepianowy Beethovena i Symfonia Es-dur nr 84 Josepha Haydna. Kultura nie znosi próżni i to, co stało się przeszkodą dla obchodów jubileuszu Beethovena, okazało się być okazją do poszukiwania innych, mniej oczywistych rocznic. W 2020 roku wypada 170. rocznica urodzin Franza Xavera Scharwenka i to jemu piątkowy koncert internetowy poświęciła Filharmonia Poznańska.

- Gdybyśmy w Polsce stwierdzili teraz, że jesteśmy krajem niebezpiecznym i zaczęlibyśmy dostawać wiadomości o każdym proteście, to w ludziach by powstało odczucie: "Żyję w jakimś niebezpiecznym miejscu, gdzie się zaraz coś wydarzy" - mówi Marta Bogdańska, laureatka konkursu Fundacji Pix.House ZinCall. Jako nagrodę fundacja wydała jej fotograficzny zin plaintext, opowiadający o współczesnym Libanie. W piątek odbyła się jego premiera online.

Ogromną wartością festiwalu Ale Kino! jest to, że prócz filmów fabularnych proponuje młodym widzom również obrazy dokumentalne. W ten sposób tworzy się przyszłą publiczność kinowych dokumentów i czytelników literatury faktu - pokazując, że rzeczywistość jest tak samo, a niekiedy nawet bardziej interesująca niż fikcja.

"Chociaż filozofią nie kuje się marmuru, to jednak myśl filozoficznie ukształtowana kształty marmuru kształtuje. Rzeźbiarz nie tylko musi być urodzonym robotnikiem kamieniarzem, ale i urodzonym filozofem, wżytym w szeroką kulturę filozoficzną" - pisał August Zamoyski w 1968 roku w Jak i dlaczego wyrosłem z formizmu. Pomijając fakt, że cytat ten odnosi się do pewnego etapu w twórczości artysty, myślę, że jest to myśl przewodnia całej jego artystycznej drogi.

Trudno dziś znaleźć przykład takiego pisarza-celebryty, jakim w swoich czasach był Antoni Czechow. Liczne fanki na tyle dotkliwie zakłócały jego domowy mir, że siostra Antona, Masza, wymyśliła w końcu dla nich słodko-gorzką nazwę - "antonówki". I sama, przez całe życie, była antonówką naczelną.

Kiedy kolejny raz kultura została zamknięta na cztery spusty, zaglądamy do sieci, bo tam wciąż można poczuć twórczy ferment. Inaczej, mniej bezpośrednio, może w mniejszym skupieniu rozproszonym przez tysiące domowo-pracowniczych obowiązków, ale jednak. Można też się zawieść. Pobudzeni nadmiarem bodźców nudzimy się szybciej, szybciej też dostrzegamy pewną panikę twórczą artystów i instytucji kultury. Bo skoro zamknęli kina, teatry i sale koncertowe, trzeba tworzyć inaczej. Na już, na żywo, pod projekt. Byle utrzymać się na powierzchni.

Tym razem w ramach festiwalowych propozycji postanowiłem cofnąć się w czasie do baśniowych Chin. Pełnych magii, wojowników, demonów i węży. Sądząc po opisie przygoda ta zapowiadała się naprawdę intrygująco...

- W moim języku nie ma słowa wolność w szerszym znaczeniu. Nie było granic. Nigdy ich nie było. Być może najpierw trzeba zaznać niewoli, by pojąć czym jest wolność - mówi bohaterka filmu Kuessipian, będącego zaproszeniem do poznania tych, o których wciąż wiemy niewiele.

- Ja sam, z pewnym sceptycyzmem, wpadłem w ramiona fotografii cyfrowej chyba około 2000 - 2005 roku i dziś nie wyobrażam sobie powrotu do ciemni i do zapachów chemikaliów - przyznaje fotograf Piotr Topperzer, którego wystawę zdjęć Duński design w obiektywie można oglądać przez cały grudzień i styczeń w Holu Głównym Centrum Kultury Zamek.

Podczas drugiej wojny światowej naziści deportowali z Norwegii 771 Żydów. Ponad tysiącu udało się dostać do Szwecji. Film Wszyscy za jednego Johanne Helgeland poświęcony został tym, którzy uciekli, tym, którzy im pomagali i tym, którzy już nigdy nie wrócili.

Na wspomnienie nazwiska Taiki Waititiego - drugiego po Peterze Jacksonie najbardziej znanego nowozelandzkiego filmowca na świecie - przed oczami w pierwszej kolejności stają spektakularna, rozegrana w takt muzyki Led Zeppelin finałowa bitwa z Thora: Ragnarok oraz dobrotliwy dziesięciolatek uważający się za nazistę, czyli niezrównany Jojo Rabbit. Zanim jednak maoryski twórca wypłynął na szerokie wody, realizował bardziej kameralne projekty, jak na przykład Co robimy w ukryciu - może i było wtedy jakby mniej cyferek w budżecie, ale humoru na planie i w fabule filmu nigdy nie zbywało.

Różne dziedziny sztuk współistnieją ze sobą i nie jest to bynajmniej nowatorskie stwierdzenie. Śledząc historię rozwoju kultury widać wyraźnie, że od najdawniejszych czasów poezja szła w parze z muzyką, taniec z teatrem, malarstwo z architekturą. Te związki wykorzystuje projekt SztukStyk, w którym podstawowym narzędziem łączności między artystami jest - znak czasów w jakich przyszło nam żyć - internet.

Antysemityzm od dawna wydaje się być uczciwym tematem debaty publicznej. Ale wciąż boimy się o nim rozmawiać z dziećmi. Słusznie?

Jednym z najpoczytniejszych obecnie autorów powieści grozy, thrillerów psychologicznych, jest wydawany przez poznańską Filię Marcel Moss. Zabrałem się więc do ochoczej lektury jego najnowszej powieści Nie krzycz.

W filmie Magdy Mosiewicz pt. Bliskie nieznajome słyszymy głos z offu, który informuje nas, że "co czterdzieści sekund jedna kobieta doświadcza przemocy, co siedem minut akt przemocy jest zgłaszany policji". Obserwując poszczególne punkty Poznania, poznajemy historie mieszkających tu Polek, Ukrainek i Białorusinek, które mierzą się z nadużyciami praw kobiet.

Czego oczy nie widzą to kolejny znakomity wybór w serii Zrozum to  Wydawnictwa Poznańskiego. Richard Masland opublikował tę książkę w nowojorskim prestiżowym Perseus Book w tym roku, a dzięki mozolnej pracy redaktora prowadzącego Szymona Langowskiego i tłumacza Sebastiana Musielaka błyskawicznie trafia ona do rąk polskiego czytelnika.

Gdy dziennikarki "The New York Times" Jodi Kantor i Megan Twohey zaczęły zbierać materiały do reportażu o tym, jak znany producent filmowy Harvey Weinstein traktuje kobiety, raczej nie przypuszczały, że zainicjują wielką zmianę społeczną. Przynajmniej w USA.

Wprawdzie stacjonarne kina znów pozostają dla nas zamknięte, ale nic nie stoi na przeszkodzie, by seans premierowego filmu lub ulubionego klasyka urządzić sobie na własnej kanapie. W dodatku przy okazji wspierając lokalne poznańskie kina - Muzę lub Rialto, oglądając wybrany film w sieci, na platformie MOJEeKINO.PL. Na początek polecam oryginalną i mimo optymistycznego tytułu dość przewrotną wizję przyszłości w premierowym Kwiecie szczęścia Jessiki Hausner.

- Druga wojna światowa w pewnym sensie nigdy się dla nas nie skończyła, a by to wykorzystywać potrzebni są nam właśnie Niemcy. Choć w międzyczasie wróg się zmienił i stały się nim Stany Zjednoczone. Z tą różnicą, że Rosja nigdy nie pokonała Stanów, a Niemcy już owszem. Efekt jest taki, że cały moralny kapitał Rosji oparty jest właśnie na wojnie, na jej symbolice - mówił podczas piątkowego spotkania rosyjski pisarz Sergiej Lebiediew. Rozmowa dotyczyła przede wszystkim dwóch jego najnowszych powieści: Dzieci Kronosa i Debiutanta.

Miasteczko Nonstead zapewnia bardzo dziś potrzebny czytelniczy eskapizm. Zdrową chwilę grozy, niemającej nic wspólnego z tym, co dzieje się teraz w Polsce i na świecie, grozy oldschoolowej i każdemu z nas po trochu znanej.