Najnowsze wyniki badań czytelnictwa Biblioteki Narodowej nawet pesymistom mogą poprawić humor - 43 proc. Polaków przeczytało w minionym roku przynajmniej jedną książkę. Choć nadal pozostajemy w tyle za takimi liderami czytelnictwa jak Czechy czy Francja, to jednak możemy pocieszyć się najlepszym wynikiem od 10 lat. Zwłaszcza że, według BN, niebagatelny wpływ na ten dobry wynik mają m.in. społeczności czytelników, które funkcjonują zarówno w internecie, jak i na spotkaniach na żywo. Jedna z takich społeczności powstała wokół Festiwalu Fabuły - to studenci i seniorzy, członkowie kadry naukowej oraz czytelnicy z różnych baniek, którzy łączą się, by wspólnie dyskutować i odkrywać.

W ciągu pięciu festiwalowych dni możemy wziąć udział w tematycznych panelach dyskusyjnych, spotkaniach autorskich, cyklicznych prelekcjach oraz wydarzeniach towarzyszących - warsztatach, spacerze czy nocnym czytaniu. Ukoronowaniem Festiwalu Fabuły będzie, jak co roku, wręczenie Poznańskiej Nagrody Literackiej w dwóch kategoriach - za wybitne zasługi dla polskiej literatury i kultury (Nagroda im. Adama Mickiewicza) oraz Stypendium im. Stanisława Barańczaka dla autorek i autorów, którzy nie ukończyli 35. roku życia. Nazwiska nagrodzonych i nominowanych poznamy w pierwszej połowie maja.

Głośni debiutanci

Jak co roku scena festiwalowa będzie otwarta zarówno dla twórców nagradzanych, jak i tych dopiero zaczynających przygodę z pisaniem. Festiwal swoim Poetyckim prologiem otworzy Urszula Honek. To poetka i pisarka, o której było ostatnio szczególnie głośno z powodu nominacji do Międzynarodowej Nagrody Bookera za powieść Białe noce (przetłumaczona przez Kate Webster). Warto traktować to wyróżnienie jako spektakularny sukces, który do tej pory przypadł w udziale wyłącznie Oldze Tokarczuk (nagroda za Biegunów i nominacja za Księgi Jakubowe - obie w tłumaczeniu Jennifer Croft). W 2022 roku Urszula Honek otrzymała Poznańską Nagrodę Literacką - stypendium, a w grudniu 2023 roku była literacką rezydentką CK Zamek. Na Poetyckim prologu opowie m.in. o swoim najnowszym tomiku poetyckim - Poltergeist - intymnym zapisie jej żałoby i tęsknoty za przyjaciółką. 

W ramach corocznego panelu Ale debiut posłuchamy dwóch bardzo interesujących autorek i jednego autora, o których już robi się głośno - Wiktorii Bieżuńskiej (Przechodząc przez próg, zagwiżdżę), Marii Halber (Strużki) i Marcina Oskara Czarnika (Misterium). To coroczna tradycja festiwalu, że promuje nazwiska jeszcze niepowszechnie rozpoznawalne. W tym roku towarzyszy jej atrakcja specjalna - nocne czytanie pod hasłem "Przed debiutem". To okazja do spokojnego wsłuchania się w twórczość studentów i studentek kierunku sztuka pisania na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza.

Klasycy odkurzeni

Kanon od nowa to festiwalowa seria wykładów, która zebrała już oddane grono słuchaczy. Jak co roku wybitni znawcy literatury będą przyglądać się klasyce z zupełnie nowego punktu widzenia, do czego zachęcą również publiczność. Tym razem prof. Piotr Śniedziewski weźmie na warsztat Panią Bovary Gustawa Flauberta, prof. Agnieszka Gajewska twórczość Ursuli le Guin, a prof. Piotr Śliwiński - Znachora Tadeusza Dołęgi-Mostowicza.

Na spotkaniu Biografie. Przepisywanie historii posłuchamy z kolei autorek, które zbadały życiorysy dwóch, a właściwie trzech kanonicznych powieściopisarek i położyły w tych badaniach nacisk na wątki do tej pory pomijane. Niesłusznie zapomniana Anna Kowalska, której pamięć została utrwalona przede wszystkim w bardzo intymnej korespondencji z "tą" Marią Dąbrowską, a teraz również odświeżona dzięki biografii Kowalska. Ta od Dąbrowskiej Sylwii Chwedorczuk. Marię Rodziewiczównę, kojarzoną jako "polską Jane Austen", której romantyczne fabuły są mniej lub bardziej pomyślnie przypominane przez adaptacje telewizyjne, odkrywa na nowo Emilia Padoł w książce Rodziewicz-ówna. Gorąca dusza. Czy wiemy, że sama pisarka nosiła się "po męsku", była emancypantką, awanturnicą i, najpewniej, osobą nieheteronormatywną?

Co się czyta? Czego słucha?

Festiwal Fabuły to także spotkania wokół nowości w świecie literackim, często kontrowersyjnych, a na pewno dyskutowanych. W panelu Queer? Queer! o pisaniu inkluzywnym porozmawiają: Anouk Herman (Nigdy nie będziesz szło samo), Dorota Kotas (Czerwony młoteczek) i Olga Górska (Nie wszyscy pójdziemy do raju). Z kolei o wracających do łask opowiadaniach i innych krótkich formach będą dyskutować: Grzegorz Bogdał (Idzie tu wielki chłopak), Barbara Klicka (Reneta) i Małgorzata Rejmer (Ciężar skóry).

Z kolejnych spotkań ucieszą się fani gatunków traktowanych do tej pory po macoszemu - dramatu i komiksu. Dramat, który zatriumfował na ubiegłorocznym festiwalu dzięki nagrodzeniu Stypendium im. Stanisława Barańczaka Anny Wakulik (za Błąd wewnętrzny), w tym roku zostanie wzięty pod lupę na osobnym panelu dyskusyjnym. W spotkaniu Dramat to nie literatura? poza wspomnianą Wakulik udział wezmą Ishbel Szatrawska (autorka żywo komentowanego Żywotu i śmierci pana Hersha Libkina z Sacramento w stanie Kalifornia) oraz doskonale znana na poznańskim podwórku Malina Prześluga, autorka sztuk wystawianych m.in. w Teatrze Animacji. Komiksowi przyjrzą się za to Berenika Kołomycka (Malutki Lisek i Wielki Dzik), Filip Myszkowski (Emilia & Tank i Profesor) oraz Jacek Świdziński (Festiwal) - goście panelu Komiks: Proszę się przesunąć.

W tym roku na publiczność czeka też nowość, której na Festiwalu Fabuły jeszcze nie było! Podcast na żywo nagrają prof. Przemysław Czapliński i Joanna B. Bednarek (red. naczelna "Czasu Kultury"). Ich wspólny projekt - Wychodzenie z pochodzenia - skupia się na autorach i postaciach, którzy przekraczają swoje ograniczenia klasowe, tożsamościowe lub etniczne. Tym razem w rozmowie wezmą udział Monika Borys (Polski bajer. Disco polo i lata 90.) oraz Michał Rauszer (Bękarty pańszczyzny. Historia buntów chłopskich), a dyskusji na żywo przedpremierowo posłucha festiwalowa widownia. 

Festiwal Fabuły, mimo dużego rozmachu tematycznego, jest wydarzeniem kameralnym i integrującym, które nikogo stara się nie onieśmielać, każdego za to zachęcać do włączenia się w dyskusję. Poza prestiżową Poznańską Nagrodą Literacką zostanie wręczona nagroda studencka - kolejno, 24 i 25 maja. Organizatorzy, jak co roku, nie przechodzą obojętnie obok nowych trendów i nawet najbardziej szalonych interpretacji kanonu. Ostatecznie to literatura ma służyć nam, a nie my jej.

Izabela Zagdan

• Festiwal Fabuły
• CK Zamek
• 20-25.05
• bilety: 7-40 zł

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2024