Kultura w Poznaniu

Kultura Poznań - Wydarzenia Kulturalne, Informacje i Aktualności

opublikowano:

Undergroundowy świat

CK Zamek zainaugurowało projekt Czechosłowackie historie, który za pomocą wystaw, warsztatów oraz spotkań tematycznych ma za zadanie przybliżyć niezwykle różnorodną i często nieznaną szerszemu środowisku, czechosłowacką kulturę lat 70. i 80.

. - grafika artykułu
W Zamku od kilku dni można oglądać wystawę "Poza miastem. Sowiniec jako nieoficjalne centrum czechosłowackiej kultury 1979-1989" (fot. M. Kaczyński)

Nadchodzącą rozmowę o podziemiu artystycznym w komunistycznej Czechosłowacji poprowadzi Tomasz Maćkowiak, dziennikarz specjalizujący się w tematyce Europy Środkowej, natomiast wśród zaproszonych gości znaleźli się Andrzej Jagodziński oraz Petr Placák. Placák, funkcjonujący często pod pseudonimem Petr Zmrzlík, to jedna z kluczowych postaci dla społeczno-artystycznego podziemia Czechosłowacji. Był organizatorem antykomunistycznych demonstracji, dynamicznie działał w wydawnictwie podziemnym, a w 1983 roku, jako klarnecista, dołączył do Mijana Hlavsa i pozostałych członków zespołu The Plastic People of the Universe.

The Plastic People of the Universe stał się swoistą ikoną czechosłowackiego undergroundu, który narodził się w późnych latach 60. XX wieku. Antykonformizm, walka przeciwko ograniczeniom społecznym i pogarda wszechobecnym konsumpcjonizmem znajdowała odzwierciedlenie głównie w sferze muzycznej zdominowanej przez psychodeliczny czy eksperymentalny rock. Liderem praskiego podziemia był Ivan Martin Jirous, historyk sztuki, także związany z zespołem The Plastic People of the Universe - pełnił rolę artystycznego dyrektora grupy muzycznej. W 1975 roku ukazała się jego praca zatytułowana Notes on the Third Czech Musical Revival, która w powszechnym obiegu funkcjonowała jako swoisty manifest czeskiego podziemia. Zakładała odrzucenie jakichkolwiek działań przymusowych, rezygnację z narzuconego przez władze programu artystycznego, podkreślenie wolności twórczości artystycznej oraz nieustanną walkę ze strukturami totalitarnymi. Jirous twierdził, że czeski underground może stworzyć alternatywną kulturę, która będzie funkcjonowała jako byt niezależny od rządowych hierarchii.

Działalność grupy The Plastic People of the Universe stała w opozycji do aktualnej sytuacji społeczno-politycznej kraju. Nonkonformistyczne podejście muzyków i liczne nawiązania do ówczesnych wydarzeń dziejących się na terenie Czechosłowacji stanowiły dla rządu znakomity pretekst umożliwiający regularne areszty artystów. Miano przełomowego czasu zyskał rok 1976, kiedy to członkowie Plastików, wraz z pozostałymi osobami zaangażowanymi w undergroundową działalność, zostali aresztowani i postawieni przed sądem. Było to działanie w pełni propagandowe, komunistyczny rząd chciał bowiem publicznie podkreślić szkodliwość działań zbuntowanego społeczeństwa. Oskarżeni o publiczne zakłócanie spokoju artyści i aktywiści zostali skazani na pobyt w więzieniu od 8 do 18 miesięcy. Odpowiedzią na działania rządowe były liczne protesty społeczeństwa oraz sformułowanie Karty 77, którą podpisało ponad 200 osób o różnych poglądach politycznych i religijnych. Dokument został rozpowszechniony za pomocą podziemnego wydawnictwa i pojawił się w zachodniej prasie. Była to przede wszystkim krytyka ówczesnego rządu, który łamał podstawowe prawa wolności jednostki. Wyjątkowość Karty 77 polegała na wspólnej mobilizacji skrajnych środowisk - awangardy artystycznej, niezależnych naukowców czy grup związanych z kościołem katolickim.

Choć powołanie do życia Karty 77 nie było rewolucyjnym wydarzeniem, w dużym stopniu przyczyniło się do późniejszych aktywności społeczno-politycznych osób zaangażowanych w podpisanie dokumentu. Społeczno-polityczny wymiar działalności praskiego undergroundu to silnie zakorzeniony w kulturze nurt - zbliżające się w Zamku spotkanie wokół czechosłowackiego podziemia artystycznego to znakomita okazja, by poznać historię społeczno-kulturalnego buntu widzianego oczami jej uczestnika, Petra Placáka.

Klaudia Strzyżewska

  • Bez ognia jest underground - opowieści o podziemiu artystycznym w komunistycznej Czechosłowacji
  • goście: Andrzej Jagodziński, Petr Placák
  • moderator: Tomasz Maćkowiak; tłumaczenie: Jan Pešina
  • CK Zamek, Sala Wystaw
  • 9.04, g. 18
  • na spotkanie obowiązuje bilet wstępu na wystawę

 © Wydawnictwo Miejskie Posnania 2019