Kultura w Poznaniu

Kultura Poznań - Wydarzenia Kulturalne, Informacje i Aktualności

opublikowano:

Szlachetny ton

2020 rok minie pod znakiem muzyki Ludwiga van Beethovena. Filharmonia Poznańska podejmie się ambitnego planu wykonania wszystkich symfonii i koncertów fortepianowych mistrza z Bonn, który w tym roku obchodzi 250. rocznicę urodzin. Początek cyklu Beethoven nasz współczesny już 10 stycznia.

. - grafika artykułu
Martin Helmchen, fot. Giorgia Bertazzi

"Symfonia bohaterska, napisana dla uczczenia pamięci wielkiego Człowieka" - podtytuł III Symfonii Eroica L. van Beethovena dużo mówi o tym przełomowym dla historii muzyki utworze. Przełomowym, bo to właśnie w tej symfonii Beethoven wyszedł poza czas swojej epoki. "Nie jestem zadowolony z moich dotychczasowych prac; teraz chcę wkroczyć na nową drogę" - pisał do swojego przyjaciela Wenzela Krumpholza w 1802 roku. I wraz z Eroicą wkroczył do zupełnie nowego świata, który do dziś robi na słuchaczach ogromne wrażenie. Niezwykłość dzieła podsyca także historia, która za nim stoi. Beethoven rozpoczął pracę nad nim, będąc zapalonym republikaninem, który w Napoleonie widział nadzieję na pomyślną rewolucję, uosobienie idei wolności, równości i braterstwa. Eroica była w zamierzeniu utworem o Napoleonie.

O gwałtowności Beethovena mówi wiele przekazów, jeszcze więcej mówi nam o niej jego muzyka. Gdy kompozytor dowiedział się, że Bonaparte koronował się na cesarza, miał wykrzyknąć w gniewie: "I ten jest też zwykłym człowiekiem? Teraz i on podepcze wszystkie prawa ludzkie, by zaspokoić swe ambicje... Stanie się tyranem!". I wykreślił gwałtownie (robiąc przy tym dziurę w partyturze) nazwisko Bonapartego, poświęcając to dzieło po prostu pamięci bohatera  - podtytuł ten można interpretować jako symboliczne pożegnanie kompozytora z francuskim mężem stanu. Wydaje się, że nie ma lepszego początku, by poznawać wielkość Beethovena, niż wsłuchanie się w ten właśnie utwór - pełen szlachetnego tonu, patosu, dramatycznych zwrotów, które prowadzą do wielkiego finału.

Ambasadorem muzyki Beethovena tego dnia będzie krajan kompozytora - wybitny niemiecki pianista, Martin Helmchen, któremu towarzyszyć będzie Orkiestra Filharmonii Poznańskiej pod dyrekcją Marka Pijarowskiego. W jego interpretacji usłyszymy III koncert fortepianowy c-moll op. 37. To utwór również ściśle spleciony z życiem kompozytora. Pisał go w czasie, gdy postępująca głuchota stawała się nieubłaganą rzeczywistością, z którą jako kompozytor musiał zmagać się do końca życia. W utworze tym interpretatorzy muzyki Beethovena doszukują się emocji związanych z procesem stopniowego głuchnięcia - smutku, rozżalenia, zwątpień przychodzących zaraz za nadzieją, w końcu - rezygnacji. To także utwór przełomowy. Po raz pierwszy w historii koncertu instrumentalnego orkiestra nie ma w nim pozycji podrzędnej. Stoi na równi z fortepianem, bierze czynny udział w budowaniu utworu, czasem nawet dominuje nad partią solową.  

Muzyka Beethovena jest, w moim odczuciu, spośród twórczości klasyków wiedeńskich najbliższa współczesnemu słuchaczowi. Odnajdziemy w niej odważną harmonię, doskonałą formę, intensywność emocji. Te zaś w muzyce Beethovena odgrywają rolę nadrzędną, co wpłynęło nie tylko na całą muzykę XIX wieku, ale także na późniejszych twórców i epoki. Beethoven bezsprzecznie jest współczesny.

Aleksandra Kujawiak

  • Inauguracja cyklu Beethoven nasz współczesny
  • 10.01, g. 19
  • Aula UAM
  • bilety: 20-65 zł

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2020