Kultura w Poznaniu

Książki

opublikowano:

Śmierć w czasach zarazy

- Pierwsze lata AIDS były przemilczane i to milczenie trwa w dalszym ciągu - mówiła w wywiadzie dla "Przekroju" Rebecca Makkai - Dlatego właśnie uważam, że potrzebujemy teraz więcej książek o AIDS, zwłaszcza napisanych przez ludzi, którzy pamiętają same początki epidemii (...). Wierzyliśmy jak nikt to opowieść o losach chicagowskiej bohemy lat 80., które naznaczyła wszechobecna śmierć. A także o solidarności w obliczu najgorszego. Już w najbliższą środę jej autorka będzie gościnią CK Zamek.

, - grafika artykułu
Rebecca Makkai, "Wierzyliśmy jak nikt", fot. materiały prasowe

Podczas gdy krajobraz polskich ulic zdobiły czołgi i bojowe pojazdy piechoty, o dominację w Afganistanie walczyli Sowieci z mudżahedinami, o Falklandy zaś - Argentyna i Wielka Brytania, Stany Zjednoczone zmagały się z epidemią. W oczach fanatyków religijnych była ona karą za grzechy narkomanii, homoseksualizmu i rozwiązłości seksualnej, w oczach lekarzy - tajemniczą chorobą dotykającą zwłaszcza niziny społeczne. Wyizolowanie wirusa HIV wywołującego AIDS (jak z czasem nazwano chorobę upośledzającą układ odpornościowy) zajęło lata. Jeszcze dłużej jednak trwała stygmatyzacja chorych, wobec których powszechnie stosowano praktyki wykluczenia społecznego, na co spory wpływ miała zachowawcza polityka Ronalda Reagana.

Świadomość AIDS wśród rodzimych odbiorców zachodniej kultury budowały dzieła takie jak Filadelfia z Tomem Hanksem i Denzelem Washingtonem czy przedwczesna śmierć wokalisty Queen, Freddiego Mercurego. Nieco ponad 20 lat po premierze wspomnianego filmu i odejściu ikony rocka WHO szacowało, że na całym świecie żyje ponad 36 mln chorych na AIDS, a łączna liczba zgonów spowodowanych przez wirus HIV wynosi około 35 mln.

Moralny obowiązek mówienia o chorobie i jej ofiarach odczuwa Rebecca Makkai, urodzona w 1978 roku w Skokie w Illinois, której dzieciństwo i lata nastoletnie przypadły na czas szczytu zachorowań na AIDS w Stanach Zjednoczonych. Dzięki Wydawnictwu Poznańskiemu kanon ważnych tekstów kultury o tej chorobie dostępnych dla grona polskojęzycznych odbiorców powiększa jej powieść Wierzyliśmy jak nikt. W oryginale poruszająca książka ukazała się w roku 2018, w roku następnym dotarła do finału Nagrody Pulitzera.

Fabuła powieści przebiega dwutorowo - poznajemy Yale'a Tishmana, dyrektora galerii sztuki w Chicago, który w 1985 roku zbliża się do lokalnego środowiska artystycznego i zaczyna obcować ze śmiercią przerzedzającą szeregi jego przyjaciół, oraz Fionę, przyjaciółkę Yale'a z dawnych lat, która w czasach nam współczesnych prowadzi śledztwo w sprawie zaginionej córki. Jak przystało na powieść z epickim rozmachem - obie linie fabularne splatają się w wielu punktach. Dowiadujemy się, jaki wpływ wywierają osobiste tragedie na pamięć następnych pokoleń, oraz tego, w jaki sposób HIV i AIDS stały się doświadczeniem ogólnoludzkim.

Jak pisała Natalia Szostak dla "Gazety Wyborczej", czytając Wierzyliśmy... w czasach pandemii koronawirusa: "[książka] pozwala nam prześledzić epidemię AIDS niemalże od wybuchu. Dziś tę część opowieści czyta się zupełnie inaczej niż jeszcze parę miesięcy wcześniej". Justyna Drath z "Krytyki Politycznej" podsumowuje natomiast swoją recenzję słowami: "Makkai przypomina: halo, to nie na nas zapadł ten wyrok i jeśli mamy wybór, to jedyny wybór - być przyjaciółmi. A więzi, które tworzymy w czasach trudnych, są wszystkim". Wierzyliśmy jak nikt to książka wymagająca, a jednocześnie budująca i przynosząca nadzieję na przyszłość. Pokazuje, jak na zgliszczach z czasem kiełkuje nowe życie. Potrzeba jednak cierpliwości.

Jacek Adamiec

  • Spotkanie z Rebeccą Makkai wokół książki Wierzyliśmy jak nikt, z cyklu Zamek czyta
  • 9.11 g. 18
  • Sala Kinowa, CK ZAMEK
  • bilety: 5 zł

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2022