Gimnazjum Prusaka Wzorowego

Królewskie gimnazjum miało kształcić wzorowych Prusaków i być architektonicznym dowodem na wyższość kultury niemieckiej nad polską. Nie wiadomo, czy niemieckim nauczycielom udawało się wychowywać uczniów w duchu pruskim, ale z zachowanych w archiwum szkoły, a opublikowanych w Cyrylu rysunków projektowych wynika, że ich twórca wzorowo zrealizował zamysł zleceniodawców. Początek XX wieku to okres dynamicznego rozwoju Poznania. W 1900 roku, po przyłączeniu sąsiednich gmin: Jeżyc, Łazarza i Wildy, liczba mieszkańców miasta wzrosła z 75 do 117 tysięcy. Istniejące wówczas gimnazja: św. Marii Magdaleny, Fryderyka Wilhelma (dziś III LO im. św. Jana Kantego) i realne Bergera, nie mogły już pomieścić wszystkich chętnych do nauki młodych ludzi. Pruskie władze Poznania podjęły zatem decyzję o budowie nowego gmachu szkolnego na działce między ulicami Augusty Wiktorii (dzisiaj Grunwaldzka) i Bukowską, na której wcześniej znajdował się ogród rozrywkowy Villa Flora. Projekt powierzono niemieckiemu mistrzowi budowlanemu Fustowi z Ministerstwa Robót Publicznych. Zaprojektował on wielki, dwupiętrowy budynek z wysokim, spadzistym dachem, ze starannie opracowanymi elewacjami z czerwonej cegły, urozmaiconymi tynkowanymi płycinami. Nad centralną częścią trójdzielnego gmachu wznosiła się wieżyczka zegarowa, do której przylegała platforma, na której uczniowie pod okiem nauczycieli mieli prowadzić obserwacje astronomiczne.

Sale lekcyjne umieszczono po wschodniej stronie budynku, aby maksymalnie je doświetlić, a szerokie korytarze i przestronne klatki schodowe ułatwiały przemieszczanie się po budynku, co było bardzo istotne, zważywszy, że szkoła była przeznaczona dla ponad pięciuset uczniów. Na parterze znajdował się duży hol z neogotyckim sklepieniem wspartym na kolumnach, gabinet dyrektora połączony z jego mieszkaniem znajdującym się w osobnym budynku, sekretariat, biblioteka, jadalnia i trzy sale lekcyjne. Pierwsze piętro mieściło nowoczesne pracownie fizyki, chemii i nauk przyrodniczych wyposażone w najnowsze eksponaty i pomoce naukowe. Na drugim piętrze projektant zaplanował reprezentacyjną aulę z ozdobnym, drewnianym stropem, emporą z organami i witrażowymi oknami w dębowych ramach. W budynku szkoły zainstalowano nowoczesny jak na owe czasy system ogrzewania i zaawansowaną wentylację. Przestronny dziedziniec przed budynkiem służył rekreacji i ćwiczeniom sportowym, a wolnostojąca sala gimnastyczna pozwalała na prowadzenie zajęć wychowania fizycznego pod dachem. Na terenie szkoły ulokowano też niewielki ogród botaniczny, strzelnicę oraz osobny budynek z toaletami, do którego prowadził zadaszony krużganek, które dopełniały to imponujące założenie architektoniczne i edukacyjne. Budynek oddano do użytku 16 kwietnia 1903 roku. Podczas uroczystości otwarcia dyrektor Moritz Friebe podkreślił, że głównym celem nowej placówki będzie staranne wyedukowanie pruskich patriotów.

Pomimo aktywnej polityki germanizacyjnej i faktu, że w pierwszych latach funkcjonowania szkoły grono pedagogiczne składało się w większości z Niemców, edukację na bardzo dobrym poziomie pobierali tutaj również Polacy. I to właśnie oni, przejmując po 1918 roku i zwycięskim powstaniu wielkopolskim stery szkoły, przyczynili  się do zbudowania prestiżu i legendy popularnego "Marcinka". Liceum, którego patronem od maja 1919 roku jest Karol Marcinkowski - poznański lekarz, filantrop i społecznik - przez wiele lat zajmowało najwyższe miejsca w rankingach szkół średnich i wykształciło wielu wybitnych absolwentów: naukowców, lekarzy, dziennikarzy, pisarzy, prawników, artystów, sportowców, polityków i społeczników.

Paweł Michalak

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2025