Urodzony w 1947 roku w Zagrzebiu Boris Bućan ukończył Szkołę Sztuk Użytkowych w stolicy Chorwacji oraz tamtejszą Akademię Sztuk Pięknych. Jego nazwisko łączy się z takimi terminami jak pop-art oraz New Art Practice. Z pierwszym ze względu na to, że na rodzimym gruncie współtworzył coś, co śmiało nazwać można jugosłowiańskim pop-artem, udowadniając przy tym, że konkretne kwestie związane z konsumpcyjnym podejściem do sztuki i życia, które unurzane jest w zalewie materialnych dóbr, marek i reklam, to problemy o charakterze globalnym. Nie dotyczą one tylko wybranych środowisk czy krajów, szczególnie szeroko pojętego Zachodu, ale stanowią pewnego rodzaju uniwersalną antywartość, w obliczu której stoją wszyscy. Druga definicja, a właściwie to co się z nią wiąże, to w pewnym sensie wypadkowa krytyki w taki sposób zmieniającej się rzeczywistości.

New Art Practice to bowiem pokolenie artystów z terenów byłej Jugosławii, aktywnych od końca lat 60. do lat 70. XX wieku, którzy od strony medium interesowali się łączeniem ze sobą rozmaitych materiałów, technik i technologii, m.in. fotografii, w tym również polaroidowej, kserokopii, filmu i grafiki. Istotniejsza jednak jest ich postawa. Oprócz świeżego spojrzenia na możliwości wykorzystania różnych mediów wspólna była dla nich idea wychodzenia poza instytucje i wkraczania w przestrzeń publiczną. Wszystko po to, by wyrazić swoje krytyczne stanowisko wobec tego, jak galerie i muzea traktują sztukę i jak wyznaczają trendy, w konsekwencji ograniczając to, co chce wyjść poza tak ustalony schemat.

Boris Bućan jest jednym z tych artystów, którzy zdecydowali się wyrazić swoją niezgodę na taki stan rzeczy. Wśród jego najbardziej znanych realizacji znajduje się chociażby pomalowanie chodnika w centrum Zagrzebia na niebiesko oraz wystawienie na dziedzińcu jednej z galerii obrazu w jaskrawych barwach o wyraźnie pop-artowskim charakterze.

Wydawać się może paradoksem, że równocześnie artysta nie mógł narzekać na zlecenia związane z jego działalnością jako plakacisty. Już na początku swojej artystycznej drogi otrzymywał zamówienia od różnych instytucji, w tym od Galerii Centrum Studenckiego, Teatru Dramatycznego Gavella, a później również Chorwackiego Teatru Narodowego, Radia Chorwackiego czy Galerii Sztuki Współczesnej (obecnie Muzeum Sztuki Współczesnej). Można pomyśleć, że brakuje tu konsekwencji, ponieważ plakat jako nośnik informacji pełni przecież też rolę reklamy, jednak Bućan udowodnił, że jeśli artysta nie jest skrępowany odgórnymi wytycznymi i nie chce się do takich dostosowywać, wówczas w przypadku nawet takiej formuły jak plakat może znaleźć ujście dla swojej pomysłowości i tworzyć rzeczy zupełnie nowe i nieoczekiwane.

Na wystawie w poznańskim Arsenale, przygotowanej we współpracy z Muzeum Sztuki Współczesnej w Zagrzebiu, Teatrem Szekspirowskim w Gdańsku i Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie, zaprezentowanych zostanie kilkanaście plakatów Bućana - zarówno tych wielkoformatowych, jak i standardowych. Artysta w ciągu wielu lat pracy mierzył się z ich rozmaitymi formatami, przełamywał utarte pod tym względem przekonania, nie bał się stosowania w swoich projektach rysunku czy malarstwa oraz bawił się komunikacyjnymi kodami tak, by dochodziło do interakcji z publicznością i przeinaczania, przeinterpretowywania znaczeń. Nie bał się marginalizowania informacji, umieszczania liternictwa na krawędziach całej kompozycji, by jak najwięcej miejsca zostawić dla samego obrazu. Robił to po to, żeby także na tym poziomie plakat działał wieloaspektowo - jak każde inne dzieło sztuki, na które patrzy indywidualny odbiorca.

Justyna Żarczyńska

• wystawa BORIS BUĆAN plakaty
• kuratorka: Kristina Bonjeković‑Stojković
• wernisaż: 14.02, g. 18
• Galeria Miejska Arsenał
• czynna do 23.03

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2020