Nadmiernie rozbudowana biurokratyczna machina dezorientuje i obezwładnia bezradnego petenta - ofiarę. Bohater walczy z systemem sam - relacje z innymi w przypadku kafkowskiego everymana ulegają erozji. Niezrozumiałym strukturom, absurdalnym zasadom i instytucjonalnym nakazom należy stawić czoła samotnie, by także w samotności ponieść klęskę. Jedynymi towarzyszami mogą być tu strach, niepewność i brak nadziei w  poszukiwaniu bezpieczeństwa.
Bohaterów prozy Franza Kafki określić można poprzez braki, którym stawiają oni czoła. Brak pełnej świadomości sytuacji w której się znajdują towarzyszy braku poczucia całkowitej wolności. Wolność stała się także tematem projektu "Kafka - przełamywanie granic" koordynowanego przez Zbigniewa Bajka.

Jak informują organizatorzy wystawy, "wystawa jest autorskim projektem prof. Zbigniewa Bajka, Kierownika Katedry Interdyscyplinarnej Akademii Sztuk Pięknych w  Krakowie. Do międzynarodowego projektu artystycznego zostali zaproszeni pedagodzy i artyści z uczelni artystycznych z Polski oraz z Niemiec (Bonn) i Czech (Ostrava). Instytut Sztuk Pięknych AJD reprezentują: Krystyna Szwajkowska, Anna Glińska-Kupczyk, Żaneta Wojtala, Zdzisław Wiatr (Katedra Grafiki), Jarosław Kweclich, Dariusz Słota, Adam Rokowski (Katedra Malarstwa)."

W przedsięwzięciu biorą udział głównie artyści - pedagodzy prawie wszystkich uczelni artystycznych z Polski oraz partnerów zagranicznych. Ich doświadczenia osobiste oraz pokoleniowe służą tu jako punkt odniesienia do interpretacji kafkowskich założeń i wskazań dotyczących możliwości uzyskania wolności przez człowieka. A może tej możliwości braku?

Artysta w tekście wprowadzającym do wystawy cytuje słowa Henryka Wańka o wizualności prozy praskiego pisarza: "w prozie Kafki istnieją nieprzebrane zasoby postaci, sytuacji i przyczynków, gotowych do transpozycji na język obrazu." Spełniając założenia ukazane przez śląskiego malarza, Bajek zdecydował się przenieść - wraz z zaproszonymi do projektu uczestnikami - choć część atmosfery świata kafkowskich powieści w przestrzeń przedstawień wizualnych.
Kolekcja powstała w ramach projektu, jest to więc około stu pięćdziesięciu czarno-białych prac wykonanych w różnych technikach. Wszystkie z nich to autorskie interpretacje aforyzmów i tekstów Kafki. W jej skład wchodzi również około czterdziestu dopełniających dzieła portretów pisarza. Bogata kolekcja prac zdaje jedynie potwierdzać słowa Bajka o wielowymiarowości mrocznego uniwersum stworzonego przez praskiego autora.

Mrokowi i poczuciu nieodgadnionego zagrożenia towarzyszy w tym świecie poczucie niemożności przekroczenia narzuconych przez system ograniczeń. "Człowiek kafkowski - z którym wielu z nas się utożsamia - wciąż staje (...) wobec granic, które zdają się nie do pokonania, które zagrażają jego wolności" - pisze Zbigniew Bajek. Czy próba ich przełamania - tak jak sugeruje nazwa wystawy - będzie próbą wyjścia poza tragiczną sytuację opisaną przez autora "Zamku", czy jedynie opisem kolejnych porażek ponoszonych w samotności i rozgoryczeniuwobec obezwładniającego systemu?

Aleksandra Skowrońska

• wystawa "Kafka - przełamywanie granic"
• 18.01 - 10.02
• Galeria Profil