Kultura w Poznaniu

Varia

opublikowano:

Kultura dla klimatu

Kryzys klimatyczny to obecnie najważniejsze wyzwanie ludzkości. Coraz głośniej i dobitniej mówią o nim poznańscy artyści i organizatorzy życia kulturalnego w mieście. Warto ich posłuchać i dołączyć do kulturalnej koalicji dla klimatu.

. - grafika artykułu
"Anhelli" Teatru Wielkiego. Kostiumy i scenografia zostały stworzone z podarowanych przez widzów śmieci, fot. Bartek Barczyk

- Temat odpowiedzialności za środowisko jest obecny w naszym programie od dawna - mówi Martyna Nicińska, rzeczniczka Centrum Kultury Zamek i członkini powołanego w styczniu specjalnego Zespołu Ekologicznego "Zamek dla klimatu". - Tak było w przypadku wakacyjnych wydarzeń Na Balkonie w 2016 roku, cyklu Zamkowe Biuro Podróży w 2019, spotkań literackich, m.in. wokół książki O jeden las za daleko. Demokracja, kapitalizm i nieposłuszeństwo ekologiczne w Polsce, z Martą Sapałą o Na marne czy - ostatnio - ze Stanisławem Łubieńskim, autorem Książki o śmieciach oraz dyskusji Jak (od)budować świat i zatrzymać  katastrofę klimatyczną w ramach programu Obrazy wrażliwe - wylicza kilka zaledwie ostatnich zamkowych inicjatyw okołoklimatycznych.

Czym zajmuje się nowo utworzona zamkowa "jednostka specjalna"? - Zdajemy sobie sprawę, że katastrofa klimatyczna jest największym zagrożeniem, a także wyzwaniem współczesności. Jesteśmy przekonani, że odpowiedzialność za środowisko powinna być dla naszej instytucji jednym z głównym priorytetów działania. Chcemy się uczyć, wdrażać zmiany i dzielić się pomysłami. Zaczynamy od siebie i swojego otoczenia, wierząc, że do dużej zmiany prowadzi seria małych kroków - tłumaczy Martyna Nicińska.

W swoich działaniach dla klimatu traktują zamek zarówno jako budynek (który zużywa energię i produkuje odpady), jak i instytucję, która do programu wprowadza wątki ekologiczne, a do sposobu organizacji wydarzeń - zasady wynikające z odpowiedzialności za środowisko. - Jeszcze przed wprowadzeniem w Polsce stanu epidemii zdecydowaliśmy, że w poniedziałki zamek nie będzie świecił w ciemnościach. Chcieliśmy wyłączyć nocną iluminację budynku, żeby pokazać, że oszczędzanie energii to także jeden z naszych priorytetów - opowiada rzeczniczka. - W obliczu epidemii i wyludnionego miasta postanowiliśmy, że nie będziemy jej włączać w ogóle. Za tym symbolicznym gestem kryją się konkretne liczby: każdy dzień (każda noc) bez oświetlenia to oszczędność ok. 129 kWh, ok. 36 zł.

Od trzech lat zamek pracuje w systemie elektronicznego obiegu dokumentów. Dzięki temu zużycie papieru w biurach maleje. - W styczniu szacowaliśmy, że w 2020 roku zużyjemy 40 ryz papieru mniej niż w 2019, co daje aż 20 tys. kartek. Tym samym uchronimy przed wycinką dwa drzewa! - dodaje. Od tego roku także sam papier, z którego korzystają na co dzień, jest bardziej eko - niebielony i niechlorowany.

Z podobnych założeń co CK Zamek wyszła też druga aktywna poznańska instytucja kultury - Brama Poznania, przystępując do programu #DziedzictwoDlaKlimatu. W towarzyszącym programowi manifeście poza kontynuacją wydarzeń proekologicznych zapisano szczegółowe zasady oszczędzania zasobów w ramach działania instytucji. "Po pierwsze uznaliśmy, że skutecznym sposobem kształtowania postaw proekologicznych jest dawanie dobrego przykładu. I tak oto powstał zielony dekalog CTK Trakt oraz manifest" - piszą na swojej stronie WWW. "Po drugie, wykorzystując naszą wiedzę, pasję, przestrzeń i zasoby, zaplanowaliśmy roczny program wydarzeń edukacyjnych, wystawienniczych i turystycznych. Spojrzymy wspólnie na niebieską i zieloną mapę Poznania, zmieniającą się na przestrzeni wieków, ukazującą relacje człowieka i środowiska" - deklarują. Już w 2015 roku, krótko po otwarciu, Brama Poznania rozpoczęła cykliczny program wydarzeń Rzeka żywa, który wywodzi się z założenia, że zajmując się dziedzictwem Ostrowa Tumskiego, nie sposób nie zauważyć zależności owego dziedzictwa od ekosystemu, a w szczególności od przepływających w sąsiedztwie Warty i Cybiny. W ramach Rzeki żywej co lato odbywa się wiele plenerowych wydarzeń - warsztatów, spacerów, koncertów, spektakli, popularyzujących wiedzę na temat ekosystemu wyspy katedralnej i promujących wrażliwość ekologiczną.

Kondycja Ziemi martwi coraz szersze grono artystów, liczba przedsięwzięć zawierających wypowiedzi na ten temat rośnie. Doskonale było to widoczne m.in. podczas tegorocznego festiwalu Malta, który z ekologicznych zagadnień uczynił swój główny temat. Zaproponował widzom cykl dyskusji z udziałem naukowców i ludzi kultury na tematy związane z kryzysem klimatycznym i przyszłością ludzkości, podcasty, w którym Ola Juchacz z Malty rozmawiała z aktywistkami, aktywistami, twórczyniami i twórcami organizującymi rozmaite akcje i tworzącymi dzieła sztuki uświadamiające bogactwo ekosystemów wodnych i negatywne zmiany w nich zachodzące, a w szczególności Generator Malta z programem Woda jest tobą, prezentującym wydarzenia, których tematem przewodnim była rola wody w życiu człowieka. Daria Mielcarzewicz przygotowała projekt online Jeziora Wielkopolski, czyli prywatne włóczęgi w dzikie (adres strony: jeziorawielkopolski.pl) z mapą zbiorników wodnych województwa i subiektywnymi opisami tych, które odwiedziła. Ekofeministyczny Kolektyw Nurkowy Bojka zorganizował cykl wydarzeń podkreślających wagę ogródków działkowych, klinów zieleni i istniejących w nich zbiorników wodnych dla jakości życia w mieście. Mateusz Kowalczyk zrealizował projekt Dzikie strumienie, w ramach którego w skonstruowanym przez siebie kajaku z butelek z recyklingu (tam gdzie stan wód na to pozwalał) przemierzył Bogdankę, Różany Potok i Strumień Junikowski. W ramach projektu Studnia/Głosowanie Pamela Bożek stworzyła raport i wystawę poświęcone zbiórkom publicznym na budowy studni głębinowych w krajach Afryki, a Kolektyw Przepływ zarejestrował historie związane z poznańskimi wodami podziemnymi. Zanurzeni w Warcie muzycy Poznańskiej Orkiestry Improwizowanej zaprosili natomiast widzów na symboliczny pogrzeb rzeki (koncert Requiem dla Warty).

Z bogatym i różnorodnym programem wokół problematyki zmian klimatycznych mamy tego lata do czynienia także w ramach Lata z Estradą "Kultura w klimacie" (finał we wrześniu). Estrada Poznańska przeniosła dyskusję o klimacie z centrum na poznańskie dzielnice, zapraszając m.in. na interaktywny, edukujący o recyklingu koncert Piosenki ze śmietnika Przemka Mazurka i Łukasza Jasiaka (muzycy grają na instrumentach perkusyjnych pochodzących m.in. z recyklingu), animacje ekologiczne Grupy Mozaika, spektakl Teatru Tak Śmieciaki ratują świat. Do cyklu plenerowych okołoklimatycznych wydarzeń dorzuciła też praktyczny miniprzewodnik Arlety Szpury - ekologicznej aktywistki, ekspertki w temacie ekologii i zero waste, autorki książki Jak uratować świat? Czyli co dobrego możesz zrobić dla planety?, która w przystępnej formie przybliża główne zagadnienia związane z kryzysem klimatycznym (do pobrania na dole strony), a także wykonaną z materiałów ekologicznych grę planszową dla całej rodziny. To już drugi tego typu projekt - przed rokiem w ramach Nocy Muzeów Estrada uszyła torby z używanych dżinsowych spodni zebranych wcześniej w ramach akcji Dej Mnie Te Dżinsy.

Tendencje upcyklingowe dotarły w ostatnim czasie także do poznańskich teatrów. Dorota Karolczak stworzyła scenografię i kostiumy do opery Anhelli z podarowanych przez widzów śmieci, aby na deskach Teatru Wielkiego pokazać zanieczyszczony stan współczesnych zbiorników wodnych, a Mateusz Pakuła wyreżyserował w Teatrze Animacji spektakl Jungle people - baśń o kryzysie ekologicznym i o podmiotowości zwierząt - także z użyciem śmieci w scenografii i kostiumach. Scena Robocza z kolei zrealizowała spektakl Wszystko się zmieni ze scenografią stworzoną z podarowanych przez widzów elektrośmieci - o problemie elektrośmieci właśnie.

Od początku sierpnia temperatura w Poznaniu stale rośnie. Ponieważ części zmian klimatycznych nie można już zatrzymać, musimy mieć świadomość, że takich dni w najbliższych latach będzie więcej. Już nie tylko ekologiczni aktywiści biją na alarm...

Katarzyna Misiura

Współpraca: Monika Nawrocka-Leśnik, Sylwia Klimek

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2020

Załączniki