Cofnijmy się o 20 lat, do pierwszego zrealizowanego przez Was spektaklu, Wiosna Schulza. Co doprowadziło do jego powstania?

Spektakl wyrósł z kawiarnianych rozmów o Brunonie Schulzu. W pierwszych miesiącach działalności, kiedy jeszcze nie znaliśmy naszej teatralnej drogi, realizowaliśmy w kawiarni literackie spotkania autorskie, wieczorki filmowe i warsztaty fotograficzne. W trakcie planowania interdyscyplinarnego panelu o Brunonie Schulzu powstał zamysł zrealizowania widowiska Misterium Schulzowi poświęcone. Było to wspólnotowe doświadczenie, w którym grały i statystowały 44 osoby, dziejące się w różnych zakamarkach dziedzińca i w samej kawiarni. I tak to się zaczęło. Jesienią tamtego roku zaprezentowaliśmy na dziedzińcu Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk także Jesień Witkacego, portretując kolejnego polskiego artystę. Do teraz zrealizowaliśmy 39 premier.

Wiosna Schulza odbywała się na dziedzińcu. Tam cały czas zaczynają się Wasze spektakle, ale ich główna część rozgrywa się w sali teatralnej. Kiedy przenieśliście się do pod dach?

Schroniliśmy się pod dachem w 2006 roku. Pierwszą aktywnością na naszej strychowej scenie był spektakl Prawdziwy opis przypadku pana Waldemara - nasza ósma premiera.

39 spektakli brzmi imponująco. Niektóre z nich wznawiacie po dłuższym czasie nieobecności na scenie. Tak też wróciliście do Sennych łagodnych prześwitów, które zagracie w dniu jubileuszu. To chyba najstarszy spektakl z tych, które możemy teraz znaleźć w repertuarze.

Tak, premierę miał w 2008 roku. Niedawno pożegnaliśmy się z jeszcze starszym tytułem - Appendix.

Ile razy go wystawialiście?

Ponad 150 razy. To był spektakl na podstawie tekstów Witkacego z appendixów do Narkotyków. Niemytych dusz. W obecnym repertuarze najstarsze są właśnie Senne łagodne prześwity.

Czy kształt spektaklu mocno zmienił się od 2008 roku, gdy wystawiliście go po raz pierwszy?

Chcielibyśmy wierzyć, że wystarczająco. Spektakl ten ewoluował wraz z nami. Przez piętnaście lat zmienialiśmy jego strukturę, dołączaliśmy muzykę, przeredagowywaliśmy dramaturgię.

Przez te lata ewoluowało zarówno Wasze myślenie o teatrze, jak i skład zespołu.

Zmieniało się nasze myślenie o wszelkich aspektach związanych z aktywnościami teatralnymi - od sposobu bycia na scenie i rozwiązań dramaturgicznych po przestrzeń, która również determinowała nasze wybory scenariuszowe i stylistyczne. Część z nas starzała się z każdą kolejną premierą, niektórzy opuszczali nasze szeregi, pojawiali się nowi adepci.

W ramach działalności teatru jesteście też stawiani w różnych rolach.

Każdy kolejny spektakl stawia przed nami nowe wyzwania - reżyserskie, aktorskie, dramaturgiczne, ale też techniczne. Najpierw musimy przygotować infrastrukturę techniczną, żebyśmy mogli z niej skorzystać, następnie wyprać i wyprasować kostiumy, a na końcu posprzątać po zagranym spektaklu.

Waszemu jubileuszowi będą towarzyszyć wystawa i spotkanie. Zacznijmy od wystawy. Jakie prace i fotografie na niej znajdziemy?

Teatr składa się ze słów, obrazów, muzyki i ludzi, którzy przez lata go współtworzyli. Zobaczymy prace plastyczne, fotografie, elementy scenografii, cytaty. Wśród nich znajdą się między innymi portrety namalowane do spektakli Appendix i Bywalcy absurdutu. Zobaczymy też prace dokumentujące nasze teatralne stylizacje i charakteryzacje oraz cytaty ze scenariuszy. Do końca czerwca, przychodząc na dziedziniec Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, będzie można pooglądać, powspominać, pobyć razem.

Po jubileuszowym wystawieniu Sennych łagodnych prześwitów publiczność będzie mogła porozmawiać z Waszym zespołem. Kto weźmie udział w spotkaniu?

Spotykamy się z "sennymi", czyli z wszystkimi osobami odpowiedzialnymi za współtworzenie spektaklu. Podczas rozmowy nie ograniczymy się jednak do Sennych łagodnych prześwitów. Będzie to teatralny wieczór wspomnień. Być może przyjdą widzowie, którzy pamiętają początkowe lata naszej działalności. Spektakl rozpocznie się o 20. A dalej już blisko czerwiec - kolejne prezentacje i kolejne plany.

Nad jakimi projektami teraz pracujecie?

Trwają prace nad monodramem w reżyserii Moniki Chudej na podstawie opowiadania Muzeum pamięci Sylwii Chutnik oraz wierszy Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Planujemy też wznowienia spektakli Kafka i Gomber. Staramy się jednak powstrzymywać, żeby głód sceniczny był adekwatny do naszych skromnych możliwości czasowych, wykradanych z harmonogramu codzienności.

To mi nasuwa na myśl jednostkę chorobową, której opis możemy znaleźć na Waszej stronie, czyli teatrozę. Czy można powiedzieć, że wszyscy na nią cierpicie?

"Teatroza - zespół chorobowo-sceniczny z przemieszczeniami, nierzadko o przebiegu nieciągłym, skokowym, któremu towarzyszy zwykle powidok widza i słuchowy omam oklasku". To fragment Teatrozy, który w żartobliwy, metateatralny sposób mówi o pasji i o teatrze, który przenika naszą codzienność. Trochę na tę teatrozę cierpimy...

Rozmawiała Magdalena Chomczyk

*Teatr U Przyjaciół - poznański teatr alternatywny o charakterze społecznym, reprezentowany przez Stowarzyszenie Teatralne U Przyjaciół, którego prezesem jest Tomasz Zajcher. Teatr powstał w 2003 roku i od tego czasu zaprezentował 39 premier - spektakli dramatycznych i komediowych.

• 20-ste urodziny Teatru U Przyjaciół
• Teatr U Przyjaciół, dziedziniec PTPN
• spektakl Senne łagodne prześwity: 22.05, g. 20
• wystawa czynna do 30.06

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2023