Markus Öhrn - postać już niemal mityczna w kręgach europejskiej awangardy teatralnej - od początku kariery konsekwentnie igra z oczekiwaniami odbiorców. Reżyser i performer, który z wizualnego artysty przekształcił się w jednego z najodważniejszych badaczy ludzkiej kondycji na scenie, od lat systematycznie rozbija estetyczne konwencje. Zainspirowany twórczością takich postaci jak Jan Fabre, Heiner Müller czy Pina Bausch, tworzy coś na kształt rytuałów dezintegracji - jego prace przypominają emocjonalne wiwisekcje współczesnych społecznych dynamik. Jego słynna trylogia Conte d'Amour była groteskowym komentarzem na temat rodzinnych patologii, gdzie miłość i przemoc tańczą w sadomasochistycznej symbiozie, a głęboko skrywane demony wychodzą na powierzchnię. W Fobii Öhrn kontynuuje tę tradycję, wzbogacając ją o queerowe narracje, które w jego interpretacji nabierają jeszcze bardziej prowokacyjnego charakteru.

Karol Radziszewski reprezentuje inną energię - bardziej akademicką, ale równie bezkompromisową. To artysta multimedialny, którego prace znajdują się na styku dokumentu, performansu i filmu, a od lat jego celem jest wypełnianie białych plam w historii społeczności LGBTQ+ w Europie Środkowo-Wschodniej. Jako założyciel "DIK Fagazine" - jedynego takiego magazynu w Polsce - stworzył przestrzeń dla głosów, które przez dekady były ignorowane lub celowo tłumione. W Fobii wprowadza swoich Fag Fighters - symboliczny queerowy kolektyw oporu, który od 2007 roku podważa stereotypy związane z męskością i homoseksualnością. Te postaci, z jaskrawo różowymi zbrojami i brutalistycznym podejściem do świata, pełnią funkcję ironicznych bohaterów queerowego gniewu.

Spektakl Fobia to synergia mocy Öhrna i Radziszewskiego - ich połączone siły tworzą dzieło, które wymyka się łatwym klasyfikacjom. Öhrn, jak zwykle, operuje skrajnymi środkami wyrazu - zwłaszcza przesadą, niemal absurdalnym przerysowaniem. Jego estetyka, przypominająca komiksowe deformacje i psychodramaty rodem z filmów Davida Lyncha, łączy się z wnikliwą, badawczą narracją Radziszewskiego. Każdy akt performansu to także forma historycznego komentarza. Twórcy wspólnie prowadzą artystyczne śledztwo, które ma wyciągnąć na wierzch głęboko zakorzenione uprzedzenia, nie tylko wobec osób LGBTQ+, ale także wobec kulturowych norm dotyczących rodziny, władzy i sztuki.

Autorzy spektaklu nie pozwalają widzom spocząć na laurach - szczególnie tym, którzy mogą sądzić, że homofobia to domena prymitywnych marginesów społecznych. Pokazują, że to zjawisko jest o wiele bardziej subtelne i wszechobecne - ukryte w języku, strukturach społecznych i codziennych interakcjach. Homofobia nie jest jedynie aktem agresji, ale także symboliczną, ukrytą przemocą, której wszyscy, często nieświadomie, jesteśmy współtwórcami.

Sebastian Gabryel

• Spektakl Fobia Markusa Öhrna i Karola Radziszewskiego
• 8.10, g. 19
• CK Zamek
• bilety: 40-60 zł

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2024