Warszawa, Przyczółek Grochowski. Blokowisko, o którym trudno powiedzieć coś dobrego: mały metraż mieszkań, cienkie ściany, przez które słychać sąsiadów, do lokali wchodzi się z zacienionych, ale otwartych galerii, a zimą schody pokrywają się lodem. Mieszkańcy skarżą się na przeciągi, niefunkcjonalnie zaprojektowane ciągi komunikacyjne oraz kradzieże. Mało kto zdaje sobie sprawę, że miało być zupełnie inaczej. W galeriach miały powstać sklepy, w których lokatorzy mogliby robić zakupy bez ryzyka zmoknięcia. Pomiędzy mieszkaniami zamurowano ślepe drzwi, które w przyszłości miały umożliwić łączenie lokali i zmniejszanie gęstości zaludnienia. Dwadzieścia trzy bloki połączone ze sobą galeriami w długi organizm miały ułatwiać mieszkańcom stworzenie wspólnoty. Jak pisze Filip Springer, fotograf i reporter, a od roku mieszkaniec Przyczółka, dla projektantów osiedla "najważniejszy w architekturze był człowiek, (...) chcieli, żeby architektura była tłem, teatrem życia". W czasach, gdy wśród urzędników królowało słowo "typizacja", oni mówili o potrzebach mieszkańców i humanizowaniu socjalistycznej architektury. Kim byli autorzy tego wybiegającego w przyszłość projektu? O niedocenianej dziś parze architektów opowiada Springer w swojej ostatniej książce "Zaczyn. O Zofii i Oskarze Hansenach".

"Zaczyn" nie jest typową biografią. To reportaż z podróży w czasie i przestrzeni, jaką Springer odbył szlakiem miejsc odwiedzanych przez architektów i zrealizowanych przez nich projektów. Jest rozbudowanym dopiskiem do "Źle urodzonych" - zbioru reportaży dotyczących architektury powojennego modernizmu. Oskar Hansen jawi się jako bezkompromisowy wizjoner i nieuleczalny utopista. Jak wspomina w "Zaczynie" historyczka sztuki Joanna Mytkowska "wierzył, że nie ma granic, że wszystko jest możliwe, wystarczy o tym pomyśleć". To Zofia siadała nad deską kreślarską, sprowadzała idee na ziemię i przycinała je do realiów PRL-u. Niestety, większość realizacji Hansenów padła ofiarą socjalistycznych wykonawców i stała się swoją własną karykaturą.

Czy Hansenowie urodzili się w złym czasie? Czy - gdyby nie system, w jakim tworzyli - ich koncepcje udałoby się obronić? Społeczeństwo nie dorosło do celów, jakie wyznaczyli architekci, czy to ich cele były zbyt utopijne? Dlaczego ich kontynuatorów można znacznie łatwiej odnaleźć we współczesnej Skandynawii niż w Polsce? O tych i innych kwestiach będzie można porozmawiać z autorem podczas spotkania, które odbędzie się 5 czerwca w Słodowni Starego Browaru. Obecność obowiązkowa!

Aleksandra Glinka

• "Zaczyn. O Zofii i Oskarze Hansenach" - spotkanie z autorem Filipem Springerem
• prowadzenie: Michał Wybieralski
• 5.06, g. 18
• Stary Browar, Słodownia +1
• organizatorzy: Księgarnia Bookarest, Wydawnictwo Karakter, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie
• wstęp wolny