- Idea jest ze wszech miar wskazana, słuszna i zbawienna. Rzuca światło na ten aspekt twórczości, który często jest pomijany - zwróćmy uwagę, że nawet nie ma osobnej kategorii za tekst wśród nagród Grammy (tak jak i we Fryderykach). Tekst jest dla słuchaczy istotny, ale nie zawsze szukają tekstu ważkiego, raczej chwytliwego. A piosenka ma pełne prawo (z którego korzysta) zadawać niewygodne pytania lub opowiadać niezwykłe historie. Zatem Frazy są wręcz pożądane, bo uwypuklają ten niezasłużenie marginalizowany wątek twórczości - mówi Filip Łobodziński, pytany o opinię na temat Festiwalu słowa w piosence. Frazy.

Łobodziński - ceniony tłumacz, wokalista, dziennikarz - był gościem pierwszej edycji festiwalu, pojawi się też w tym roku. O koncercie swego zespołu Dylan.pl w 2015 roku mówi: - Z różnych powodów było to jak wstrząśnienie ziemi. Zespół, który był wyniańczonym dzieckiem mojej wieloletniej pasji, właśnie tam pierwszy raz sprawdził się w boju scenicznym (...). No i na sali było kilka osób, na których zdaniu niezwykle mi zależało, bo miały się wreszcie dowiedzieć, czy słusznie zainwestowały w nas energię, mającą doprowadzić do nagrania płyty - mówi.

Z piekła do piekła

W tym roku - poza tradycyjnym konkursem piosenki im. Jacka Kaczmarskiego i towarzyszącym mu występem Zespołu Reprezentacyjnego - czekają nas m.in. spektakl Z piekła do piekła, a także koncerty, które dadzą zespół Haydamaky z Andrzejem Stasiukiem oraz L.U.C. i Bovska.

Z piekła do piekła to spektakl oparty na twórczości Jacka Kaczmarskiego. Jak opisują rzecz twórcy: "piosenki układają się w swoisty notatnik - czasami dziennik, czasami pamiętnik - opisujący losy ludzi, którzy urodzili się w kraju nad Wisłą. Bowiem o Polsce i Polakach jest to opowieść. (...) Słodka i gorzka zarazem". Piosenki zaśpiewają aktorzy szczecińskiego Teatru Polskiego, ale też zaproszeni goście: Mirosław Czyżykiewicz i Mariusz Lubomski. Pierwszy z nich przed dekadą wykonał m.in. (i wydał na płycie, wspólnie z Jackiem Bączykiem i Hadrianem Tabęckim) cały program Raj tria Kaczmarski-Gintrowski-Łapiński.

Geniusz

Lubomski zaś, pytany o udział w spektaklu, mówi: - Z przyjemnością przyjmuję takie propozycje. Tym bardziej, gdy rzecz dotyczy kogoś takiego jak Jacek Kaczmarski. Był on wielkim artystą. Za życia Jacka nigdy nie śpiewałem jego piosenek i nie myślałem, że rzecz się tak potoczy. Dziś, przeglądając jego teksty i przyglądając im się bliżej, mogę stwierdzić, że Jacek wydaje się geniuszem w tym, co zrobił.

Pytany o osobiste wspomnienia o Kaczmarskim mówi: - To ciekawe, bo nasza znajomość zaczęła się poprzez jego ojca, który był malarzem. W 1985 roku, kiedy Jacek mieszkał w Monachium, ja z jego ojcem byłem na plenerze malarskim - przez miesiąc, więc był czas żeby się poznać. I właśnie od ojca dotarła do Jacka informacja o mnie. Po raz pierwszy spotkaliśmy się w Paryżu. Pałaliśmy do siebie sympatią wielką, więc spotykaliśmy się wielokrotnie po to, żeby sobie po prostu pogadać - opowiada.

Na temat twórczości Kaczmarskiego dodaje: - Jeszcze kilka lat temu jego piosenki były po prostu piękne, opowiadały ogólnie o ludzkiej naturze. A teraz do wielu z nich można przypisać twarze z pierwszych stron gazet.

Raper z osiedla

Szczególnym wydarzeniem będzie koncert zespołu Haydamaky i Andrzeja Stasiuka, promujący świetną płytę Mickiewicz - Stasiuk - Haydamaky. Kto czytał wywiady z pisarzem albo jego autobiografię Jak zostałem pisarzem, tego nie mogą dziwić muzyczne inklinacje Stasiuka. Są też pewnie w Poznaniu tacy, którzy pamiętają jego... koncertowe próby. Przed laty w Eskulapie grywał okazjonalnie na instrumentach perkusyjnych w zespole złożonym z jego warszawskich kolegów, Szczęśliwy Zbieg z Okoliczności, który później zmienił nazwę na Jak Wolność To Wolność. W ostatnich latach występował i nagrywał w duecie z Mikołajem Trzaską.

A co do Mickiewicza, którego teksty recytuje Stasiuk do rockowej muzyki Haydamaków? W rozmowie dla "Rzeczpospolitej" mówił o wieszczu, że "był prawdziwym Polakiem, miał lekko labilną tożsamość" i "nie odnalazłby się tu dzisiaj, za ciasny się ten kraj dla niego zrobił". Z kolei w wywiadzie udzielonym "Gazecie Wyborczej" Stasiuk oddawał hołd jego twórczości, mówiąc, że "u Mickiewicza jest wszystko: słowo, rytm, energia. Mów, co chcesz, ale na dzisiejsze pieniądze wieszczu był prawdziwkiem, takim raperem z osiedla. Jak coś ułożył, daj Boże zdrowie".

Koncerty "ekumeniczne"

Co przedstawi Zespół Reprezentacyjny? To grupa działająca od 1983 roku, której artystyczny ton nadają, poza Filipem Łobodzińskim, Jarosław Gugała i Marek Wojtczak.  Pierwszy z wymienionych, zapytany o to, czego w wykonaniu Zespołu możemy się spodziewać podczas festiwalu, mówi: - Od lat, jeśli zamówienie organizatorów nie stanowi inaczej, gramy koncerty "ekumeniczne", czyli łączące ze sobą rozmaite piosenki obdarzone sensownym tekstem lub wręcz wokół niego zbudowane. Ponieważ formuła ZR mówi, że śpiewamy wyłącznie to, co sami przełożyliśmy (lub nasi przyjaciele) i zaaranżowaliśmy, jesteśmy ograniczeni do tego, co nas interesuje jako tłumaczy. Ale ponieważ z kolei dajemy sobie radę w relatywnie sporej liczbie języków, możemy eksplorować różne rejony. Dlatego obok Brassensa, Llacha czy piosenek sefardyjskich pojawiają się piosenki Nohavicy, Monty Pythona, Paola Contego, Dylana, Brazylijczyka Viniciusa de Moraesa czy nawet pewne własne próby.

Na koniec festiwalu Poznańska Scena Młodych przedstawi koncert/spektakl Niepokorni. przywołujący piosenki z pamiętnej jedynej edycji Festiwalu Piosenki Prawdziwej w 1981 roku. Na rynku pojawiają się płyty przypominające tamto szczególne wydarzenie, ale mało kto o nim pamięta. Wspaniale więc, że będzie można po latach posłuchać na żywo tamtych piosenek.

Tomasz Janas

• Festiwal słowa w piosence. Frazy
• 2-6.11
• Program koncertów: 2.11, g. 20 - Z piekła do piekła, Teatr Polski w Szczecinie z udziałem Mirosława Czyżykiewicza i Mariusza Lubomskiego 3.11, g. 19 - koncert laureatów konkursu piosenki autorskiej i koncert Zespołu Reprezentacyjnego 4.11, g. 20 - Mickiewicz-Stasiuk- Haydamaky 5.11, g. 20 - Good L.U.C.K - L.U.C i Bovska 6.11, g. 20 - Niepokorni, Poznańska Scena Młodych
• Aula Artis i Teatr Polski
• bilety (10 i 15 zł): www.bilety24.pl oraz CIM Poznań

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2018