Niektóre z tych dokumentów już dały się poznać na festiwalach, inne dopiero czekają na swoich widzów. Film As far as possible (reż. Ganna Iaroshevych, Ukraina) poleciłbym każdemu, kto marzy, by uciec jak najdalej od ludzi. Warto poznać historię młodego Niemca Michela, którego marzeniem jest prowadzenie prostego życia z dala od cywilizacji. Po 10 latach samotności zakochuje się w Verze i na skrzydłach miłości wraca do Niemiec, próbując stworzyć rodzinę.

Kolejna odsłona konfliktu izraelsko-palestyńskiego będzie do obejrzenia w filmie I ja tam byłem (scen i reż. Eran Paz, Izrael). Punktem wyjścia jest dość przypadkowa impreza trance, jaką organizuje sobie w salonie grupka młodzieży. Ale co się dzieje, gdy młodzi ludzie są izraelskimi żołnierzami, a salon należy do rodziny palestyńskiej, która jest zamknięta w jednym z pokoi w domu? Zupełnie inny świat Izraela poznajemy w kadrach filmu Dani Karavan. Bez taryfy ulgowej (reż. Barak Heymann, Izrael). Zbliżając się do 90-tki, Dani Karavan zaprasza widzów do podróży do świata swoich refleksji, pełnych emocji i politycznych komentarzy do współczesności. Po drodze ujawnia złożony i fascynujący charakter jednego z największych artystów Izraela naszych czasów. W filmie pojawia się też Wim Wenders (Niebo nad Berlinem, Lisbon Story).

Podróż do wnętrza duszy człowieka, który przeżył doświadczenie przebywania w celi śmierci, proponuje reżyser Marco Speroni filmem Deklaracja miłości. Curtis McCarty został skazany na karę śmierci w 1985 roku za przestępstwo, którego nie popełnił. Spędził 22 lata w więzieniu, w tym 19 w celi śmierci. Pochowany żywcem pod ziemią w betonowym pokoju bez okien w więzieniu stanowym Oklahoma, został oczyszczony z zarzutów w 2007 roku i zwolniony. Po zwolnieniu, bez żadnej pomocy ani wsparcia, jego życie się rozpadło. Stał się bezdomnym i uzależnionym od narkotyków człowiekiem, dla którego nie ma miejsca na ziemi. Przerażający obraz narkotykowej gehenny poznajemy też w filmie Dobre intencje (reż. Andres Villasenor, Hiszpania), obserwując, jak Alan, Francuz mieszkający w Barcelonie, walczy z uzależnieniem od metamfetaminy. Kolejny krąg piekła zobaczymy w filmie Spacer z aniołami Tomasza Wysokińskiego. Naszym Wergiliuszem jest Jerry (Jeremaiah Marobyan), bohater walk przeciw południowoafrykańskiemu apartheidowi, który próbuje odnaleźć dziecko porwane w townshipie Soweto. Poszukiwania prowadzą go w najciemniejsze zaułki Johannesburga oraz mroczne zakamarki jego duszy. Złoty Lajkonik na Krakowskim Festiwalu Filmów i nagroda specjalna dla najlepszego producenta filmów dokumentalnych.

Świat jednak nie jest taki zły, próbuje przekonać widzów Paweł Łoziński, pokazując Film balkonowy, w którym przygląda się ludziom ze swojego balkonu w kamienicy na Saskiej Kępie. Autor zaczepia przechodniów, zadaje pytania, rozmawia o tym, jak radzą sobie z życiem. Przez 2,5 roku reżyser uwiecznił około 2 tys. rozmówców, spośród których 80 trafiło do filmu.

Pora na krótki metraż. Zdobywca Złotego Niedźwiedzia na festiwalu w Berlinie 2021, także najlepszy dokument na festiwalach w Norwegii, Nijmegen, Zagrzebiu i Tel Awiwie, to najlepsza rekomendacja, by obejrzeć film My uncle Tudor/Mój wujek Tudor (reż. Olga Lucovnicova, Belgia/Mołdawia). W intymnych zbliżeniach kamera rejestruje pozornie idylliczne kadry, które kryją w sobie rodzinne sekrety, za których ujawnienie reżyserka ponosi konsekwencje do dziś.

Nagrody na festiwalach w Tampere, Zagrzebiu i Wyborgu na "Window to Europe" 25th Russian Film Festival to z kolei znak jakości filmu Shadows of your childhood/Cienie twojego dzieciństwa (reż. Mikhail Gorobchuk, Rosja). Oniryczne kadry budują atmosferę utkaną z nocnych marzeń i snów, jak w chińskim teatrzyku cieni. Dla małej Steshy ciemność staje się drogą do innego świata, który jest jednocześnie przerażający i fascynujący.

Reżyser Arturo Dueñas zabiera nas na Międzynarodowy Festiwal Filmowy FiSahara, który odbywa się w obozach dla uchodźców Sahrawi, w południowo-zachodnim rogu Algierii, w pobliżu granicy z Saharą Zachodnią. To jedyny festiwal filmowy na świecie odbywający się w obozie dla uchodźców. Jego film Dajla: cinema and oblivion/Dajla: kino i zapomnienie, ukazuje, jak toczy się życie w jednym z obozów zapomnianych przez 45 lat.

Pandemia towarzyszy nam na co dzień, a stawką wciąż jest ludzkie życie, o czym opowiada film The Beyond (reż. Daniel Maurer, Szwajcaria). Druga fala covidu znacząco zwiększyła śmiertelność w szpitalach, co odbija się na pracy Mathieu, zatrudnionego w kostnicy jednego z nich. Kulisy innych ludzkich dramatów, jakie dzieją się na Białorusi, ukazuje film Walls/Mury (reż. Andrei Kutsila). W nocy z 13 na 14 sierpnia władze zaczęły masowo zwalniać protestujących przeciwko sfałszowaniu wyborów prezydenckich z więzień przy ulicy Akrestsina w Mińsku i Żodzynie. Przez te wszystkie dni setki krewnych czekały, a niektórzy nadal czekają, pod murami aresztu na swoich bliskich. Zatrzymani wychodzą z więzień i opowiadają o przemocy i nadużyciach, których doświadczyli. Przejmujący ból matczynych serc poznajemy w filmie Since you arrived, my heart stopped belonging to me/Odkąd wyjechałaś, moje serce przestało do mnie należeć (reż. Erin Semine Kökdil, USA). Matki z Ameryki Środkowej podróżują autobusem przez Meksyk w poszukiwaniu swoich dzieci, które wyemigrowały do Stanów Zjednoczonych, ale zniknęły po drodze...

Gala przyznania nagród festiwalu OFF Cinema odbędzie się 23 października o g. 19 w Sali Wielkiej CK Zamek. Platynowy Zamek trafi w tym roku do rąk Jacka Bławuta, jednego z najbardziej oryginalnych polskich dokumentalistów, autora m.in. takich filmów, jak Wojownik, Szczur w koronie czy Olimpiada specjalna.

Przemysław Toboła

• 25. Międzynarodowy Festiwal Filmów Dokumentalnych Off Cinema 
• 19-24.10
• CK Zamek
• więcej na offcinema.ckzamek.pl

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2021