1 września 1939 roku Niemcy zaatakowali Polskę. Stalin uważnie obserwował przebieg działań wojennych. W momencie, gdy Wehrmacht zajął większość terytorium Rzeczypospolitej, a Wojsko Polskie rozpoczęło odwrót, zdecydował się zadać "cios w plecy". 17 września Armia Czerwona zaatakowała.

W pierwszym rzucie do ataku wysłano 465 tys. żołnierzy. Sowieci szybko postępowali do przodu, gdyż główne siły polskie jeszcze walczyły z Niemcami w centrum kraju. Marszałek Rydz-Śmigły wydał wtedy kontrowersyjną dyrektywę "Z bolszewikami nie walczyć, chyba w razie natarcia z ich strony albo próby rozbrojenia oddziałów". Wielu dowódców nie wiedziało jak postępować w tej sytuacji i poddawało swoje jednostki.

Opór stawiły jednak odizolowane ośrodki oporu. Broniły się m.in. stanice KOP-u (Korpusu Ochrony Pogranicza), rejony umocnione, a także miasta, np. Wilno i Lwów oraz Grodno, w którym stacjonowały zaledwie dwa niepełne bataliony piechoty. W czasie walk do obrony włączyła się licznie ludność cywilna, w tym młodzież gimnazjalna, harcerze oraz urzędnicy państwowi. Obrona Grodna trwała od 20 do 22 września.

W czasie walk w mieście Sowieci wykorzystywali tzw. żywe tarcze pędząc przed czołgami ludność cywilną. W kilku przypadkach na czołgu przywiązali dziecko. Jedną ze zidentyfikowanych ofiar był 13-letni Tadeusz Jasiński. Zginęło około 300 polskich obrońców. NKWD rozstrzeliwało wziętych do niewoli, przede wszystkim oficerów, ale też cywilnych uczestników walk. Bohaterskich obrońców miasta już w czasie wojny nazywano "Orlętami Grodzieńskimi". W okresie komunizmu o obronie Grodna i Kresów nie wolno było mówić.

W piątek 9 września do kin wchodzi film wojenny Orlęta. Grodno '39 w reżyserii Krzysztofa Łukaszewicza. W rolach głównych zobaczymy m.in. Jowitę Budnik i Bartłomieja Topę. Film kręcono m.in. w Poznaniu, Radomiu, Warszawie i Skierniewicach. We wrześniu 2020 roku ekipa filmowa pracowała w Poznaniu na Moście Jordana na Śródce. Na moście zbudowano barykady i stanowiska ogniowe, stanęły na nim działka przeciwpancerne i przeciwlotnicze, wykorzystano też repliki pojazdów pancernych. Na Ostrowie Tumskim odtworzono dwie fasady "kresowych" kamienic.

W scenach wzięli udział rekonstruktorzy historyczni w mundurach wojskowych i liczni statyści grający ludność cywilną. Pobyt ekipy filmowej w Poznaniu zorganizowała Poznan Film Commission, która w 9 dni uzyskała wszystkie zgody na organizację zdjęć plenerowych. Zdjęcia i film z Mostu Jordana i Śródki prezentowaliśmy na facebooku miesięcznika "IKS".

Oficjalny trailer filmu z potężnym wybuchem na moście Jordana można zobaczyć tutaj.

Szymon Mazur

• Orlęta. Grodno '39
• scen. i reż. Krzysztof Łukaszewicz
• premiera: 9.09

@ Wydawnictwo Miejskie Posnania 2022