Kultura w Poznaniu

Varia

opublikowano:

Porozmawiajmy o tożsamości

Już w najbliższą sobotę w Teatrze Polskim spotka się trójka prelegentów - Radek Rak, Antonina Tosiek i Łukasz Ronduda. Goście teatru porozmawiają o swoim rozumieniu polskiej tożsamości ludowej i sposobach, w jakie można o niej opowiedzieć. Spotkanie towarzyszy premierze Kordiana i chama, który wraca na afisze od 6 stycznia.

. - grafika artykułu
Antonina Tosiek, fot. Adrian Wykrota

Temat relacji chłopsko-szlacheckich i dawnej klasowości w ogóle, choć przecież bardzo zakurzony, dotyczący nawet nie naszych pradziadków, ale raczej dalekich przodków dopiero od kilku lat mocno w nas rezonuje. I ciąży jak mało co. Powstają o nim naukowe rozprawy, historyczne reportaże, a także zupełnie fikcyjne, często fantazyjne opowieści. Dlaczego ten wątek wraca akurat teraz i tak bardzo nas dotyka?

"Przytłaczająca większość Polaków jest potomkami chłopów. Wciąż mocno trzyma się mit, według którego nad Wisłą szlachta była liczniejsza niż gdziekolwiek indziej. To bzdura, dawno odrzucona w nauce. W nowożytnej Polsce niewiele ponad 5% całego społeczeństwa stanowili nobilitowani (...). Polska szlachecka była więc raczej Polską chłopską. To dziedzictwo, które powinniśmy lepiej rozumieć" - mówił w rozmowie dla naszego portalu Kamil Janicki, autor książki Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa.

Kopanie w naszym dziedzictwie, które jest wspomagane badaniami, nareszcie rzetelnymi i pozbawionymi propagandowej otoczki skutkują tym, że wokół tematu naszej pańszczyźnianej przeszłości krążą już nie tylko książki, ale coraz częściej także filmy i spektakle. Głośnego Kordiana i Chama można oglądać na deskach Teatru Polskiego od 10 grudnia, ale zainteresowanie spektaklem opartym na powieści Leona Kruczkowskiego trwa. Teatr Polski idzie za ciosem i zaprasza na spotkanie z trzema prelegentami, którzy o tożsamości ludowej opowiadają na zupełnie różne sposoby.

Radek Rak, którego Baśń o wężowym sercu, albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli zostało wyróżnione Nagrodą Nike 2020, z zawodu jest weterynarzem, który pisarskie rzemiosło uprawia po godzinach pracy. O Baśni o wężowym sercu mówi dla kultura.onet.pl: "Byłem święcie przekonany, że to książka, którą przeczyta 2 tys. osób w fandomie. Takich, które jeżdżą regularnie na konwenty." Z początku właśnie na to się zanosiło - Baśń trafiła pod skrzydła wydawnictwa Powergraph, które publikuje głównie dobrą prozę gatunkową, ale bardzo szybko zainteresowała recenzentów także spoza fandomu. Ta powieść o Jakóbie Szeli, na tyle dorosłym, by rozumieć niesprawiedliwość na świecie, ale na tyle jeszcze niewinnym, by ani myśleć o rzezi nazwanej później rabacją galicyjską wygrała Nike 2020 jednogłośnie, zarówno głosem jury, jak i czytelniczym.

Antonina Tosiek to poetka z Poznania, której rodzina pochodzi z małej miejscowości pod Bydgoszczą. To pochodzenie oraz częste odwiedziny na rodzinnej wsi okazały się dla Tosiek kluczowe przy podejmowaniu decyzji o twórczych ścieżkach, którymi podąży. Poza pisaniem poezji, zajmuje się badaniem pamiętników chłopskich z XX wieku, z naciskiem na te pochodzące z lat. 90. W rozmowie dla naszego portalu mówiła: "Nie miałam wcześniej świadomości, że klasa chłopska przez tyle lat tworzyła taki quasi-literacki opór względem różnych wrogich struktur systemu i kultury dominującej. Zafascynowała mnie ich sprawność oraz bogactwo językowe." Wyimki z pamiętników chłopskich, uzupełnione wnioskami i przypisami, Antonia Tosiek publikuje na portalu czaskultury.pl.

Łukasz Ronduda to historyk sztuki i reżyser z Warszawy, nominowany w tym roku do Paszportów "Polityki" w kategorii "film". Jego najnowsza produkcja z udziałem Dawida Ogrodnika - Wszystkie nasze strachy - zbiera wiele słów uznania. Obraz opowiada historię mieszkającego na wsi artysty, któremu głęboki katolicyzm i przywiązanie do tradycji nie przeszkadzają w podejmowaniu działań przeciwko homofobii i nietolerancji. Film przedstawia wieś oraz jej mieszkańców z zupełnie nowej perspektywy, opowiada historię o wtórnym prześladowaniu i sztucznym poczuciu wyższości.

Trójka znakomitych prelegentów odpowie na pytania - dlaczego właśnie teraz wracamy do tematu pańszczyzny? W jaki sposób pamięć o byciu "chłopem do bicia" odbija się w nas teraz, współcześnie? Jak opowiadać na nowo stare historie?

Izabela Zagdan

  • spotkanie z Antoniną Tosiek, Radkiem Rakiem i Łukaszem Rondudą, Tożsamość ludowa
  • 8.01, g. 17
  • Teatr Polski
  • wstęp wolny - obowiązują wejściówki do odebrania w kasie Teatru Polskiego

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2022