Choć zjawisko nieczytelności jest nierozerwalnie związane z pismem, to rzadko staje się przedmiotem naszej refleksji. Nieczytelny tekst zazwyczaj drażni swoją niezrozumiałością, wywołuje poczucie bezsilności bądź - jak w przypadku nieznanego nam systemu znaków - irytuje obcością i abstrakcyjnością. Pismo może być rozmazane, przesadnie pomniejszone bądź powiększone, nałożone na siebie, wykonane niedbale bądź nieudolnie, rozpikselowane - w każdej z wymienionych sytuacji rozbudza nasze oczekiwania i pobudza percepcję, daje obietnicę sensu, ostatecznie wymykając się naszemu jednoznacznemu rozpoznaniu i zrozumieniu.

Zupełnie inne funkcje nieczytelność pisma pełni, kiedy zostanie przeniesiona na grunt sztuki bądź filozofii. Na tych obszarach ludzkiej działalności staje się intelektualną prowokacją, wyzwaniem rzuconym naszemu myśleniu, pamięci, logice i kulturowym przyzwyczajeniom. Nieczytelność, wciąż leżąca w polu naszej widzialności, rozsadza ramy oczekiwań, otwierając nas na to, co nieznane, nieprzewidywalne, zaskakujące, wyjątkowe. Staje się obietnicą nowego - estetycznego i intelektualnego - doświadczenia.

Z próbami zmierzenia się z różnymi rodzajami nieczytelności będzie można skonfrontować się podczas wystawy Nieczytelność: Konteksty pisma, która rozpocznie się 23 lutego w galerii Art Stations i potrwa aż do 17 maja. Wszystkie wystawione prace w jakiś sposób nawiązują do alfabetu bądź pisma, które nie komunikuje ani nie informuje - przestaje być nośnikiem sensu. Artyści na różne sposoby będą nawarstwiać bądź zwielokrotniać druk, prowadząc do rozmycia pisma (Jan Berdyszak, Brigitte Kowanz, Navid Nuur, Ireneusz Pierzgalski), tworzyć nowe alfabety (Antoni Starczewski) oraz analfabety (Marcin Berdyszak), wykorzystywać imitacje liter i znaków (Franciszek Orłowski, Andrzej Szewczyk, Jan Tarasin), doprowadzać do hiperczytelności (Sophia Pompéry, Ketty La Rocca) bądź przedstawiać książki, których nie sposób przewertować (Jakub Jasiukiewicz, Krzysztof Gliszczyński). Wszystko po to, by zaburzyć nasz zwyczajny, codzienny ogląd i sprowokować do poszukiwania nowych, nieoczekiwanych znaczeń.

Podczas trwania wydarzenia będzie można obejrzeć prace 26 artystów, z czego część pochodzić będzie z kolekcji Grażyny Kulczyk. Wiele z nich zostanie zaprezentowanych w Polsce po raz pierwszy.

Adam Horowski

• Wystawa "Nieczytelność: Konteksty pisma"
• Galeria Art Stations, Stary Browar
• 23.02-17.05
• oprowadzanie kuratorskie po wystawie - 27.02, g. 16