Zamiast masywnej wertykalnej dominanty - horyzontalna przeszklona bryła z tarasem zawieszona nad obszernym placem, pod którym przez szybę obejrzeć można autentyczne relikty średniowiecznego zamku. Tak odmienny pomysł na zabudowę wzgórza miał w 2007 roku Jarosław Kozakiewicz, artysta, którego ten i inne projekty zobaczyć będzie można na wystawie Architektura krytyczna w Galerii Miejskiej Arsenał.

Urodzony w 1961 roku Kozakiewicz działa na styku architektury, rzeźby, nauki oraz duchowości i często polemizuje z tradycyjnie rozumianym kreowaniem przestrzeni według utartych schematów. "Pokazująca wiele różnych projektów wystawa (...) jest pytaniem o to, jakiej architektury potrzebujemy, nie tylko po to, by wygodniej mieszkać, ale jaka architektura może sprawić, by nasze życie było lepsze" - zapowiada ekspozycję jej kurator Marek Wasilewski, traktując sąsiedztwo Zamku Przemysła jako doskonały punkt wyjścia do rozważań nad pracami artysty, którego projekty i realizacje nie pozwalają na obojętność. Dyskusja wokół "Punctum" i finalne odrzucenie współczesnego spojrzenia na historyczne wzgórze jest tego najlepszym dowodem. Ale Poznań odtrącił też mniej kontrowersyjną propozycję dla parku Drwęskich, który artysta chciał oddzielić podwiniętą ziemną kurtyną od hałaśliwej ulicy Królowej Jadwigi, prowadząc pieszych przez wyciszony park wyposażony w szemrzącą wodną kaskadę.

Podobnych oporów nie mieli za to Niemcy, którzy w Boxbergu na Łużycach pozwolili zrealizować Kozakiewiczowi olbrzymią plenerową formę rzeźbiarską Projekt Mars - utworzony z ziemnych wałów model ludzkiego ucha, które mieści w sobie m.in. amfiteatr, a czytelne jest dopiero z lotu ptaka. W ten sposób artysta zrealizował częściowo swój, zdawałoby się, utopijny projekt Pejzaże, w którym poszczególne otwory ciała przypisał planetom i rozmieścił na mapie Europy.

Związek między człowiekiem, przyrodą i kosmosem, relacje między ludźmi a użytkowaną przez nich przestrzenią są stale obecne w projektach Kozakiewicza. Stąd między innymi futurystyczny pomysł na przeszklone zielone korytarze dla pieszych i rowerzystów chroniące ich przed nieprzyjaznym otoczeniem Warszawy lub wizja opuszczonych bloków stołecznego osiedla Za Żelazną Bramą ,służących za gigantyczne rusztowania dla zieleni. Krytyczna refleksja nad eksploatację natury znalazła także wyraz w koncepcji ogrodu botanicznego ogrzewanego gazami z wysypiska śmieci lub w projekcie przypominających płuca wieżowców Oxygen Towers. Przewrotnie wygląda też projekt zielonej "chmury" rozpiętej między kominami nieczynnej niemieckiej elektrowni.

Poza poznańskim Zamkiem Przemysła, Kozakiewicz mocował się też nieraz z historią, dbając zawsze o to, by prowadzić z nią współcześnie brzmiący dialog: zarówno na poziomie artystycznych instalacji, opartych na motywie drzwi przypominających o żydowskiej historii Łodzi i Warszawy, jak i w przypadku dużych kubatur - wpisanego dyskretnie w historyczne pozostałości projektu muzeum w Toruniu lub twórczego uzupełnienia ruin zamku w Broku. Prawie każdym projektem Kozakiewicz, nie będąc skandalistą lub wywrotowcem, może skłonić widza lub użytkownika do refleksji nad kreacją przestrzeni i swojej w niej obecności.

Jakub Głaz

• Jarosław Kozakiewicz, Architektura krytyczna
• Galeria Miejska Arsenał
• wernisaż: 15.12, g. 18
• wystawa czynna do 14.01.2018
• kurator: Marek Wasilewski

* Jarosław Kozakiewicz - w latach 1981-1985 studiował na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuki Pięknych w Warszawie. Edukację kontynuował w The Cooper Union for Advancement of Science and Art w Nowym Jorku. W 2004 r. otrzymał Nagrodę Stowarzyszenia Klubu Krytyki Artystycznej POKAZ oraz  wyróżnienie w konkursie na projekt architektoniczny Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Toruniu. W 2005 r. otrzymał I nagrodę w międzynarodowym konkursie na koncepcję Parku Pojednania w Oświęcimiu. W 2006 r. był nominowany do Paszportów "Polityki",  reprezentował Polskę na 10. Międzynarodowej Wystawie Architektury w Wenecji oraz otrzymał I nagrodę w konkursie na projekt rzeźby w Stuttgarcie. Rok 2007 przynosi nagrodę publiczności na 10.Triennale Kleinplastick w Fellbach oraz wyróżnienie specjalne w konkursie na projekt budynku Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. W 2016 r., razem z Krzysztofem Wodiczko, zaprezentował projekt przebudowy placu Defilad w Warszawie i lokalizację na nim Instytutu Rozbrojenia Kultury i Zniesienia Wojen im. Józefa Rotblata. W 2017 r. Narodowa Galeria Zachęta prezentowała wystawę Jarosława Kozakiewicza Zawrót głowy.