- Przewiązałem Jenůfę czarną wstążką długiej choroby, bólu i westchnień mojej córki Olgi i mojego chłopczyka Vladymira - przyznał kiedyś Leoš Janáček, autor libretta. Kompozytor stworzył je w niezwykle dramatycznym okresie swojego życia: córka zmarła na tyfus, a małżeństwo się rozpadło. Jenůfa to opowieść o pięknym i romantycznym, ale też często brutalnym życiu na wsi morawskiej, inspirowana sztuką Jej pasierbica Gabrieli Preissovej.

Jenůfę po raz pierwszy pokazano w 1904 roku w Brnie. Była to pierwsza ważna opera w dorobku czeskiego kompozytora. I stworzone przez niego libretto jest też pierwszym tego rodzaju dziełem napisanym w języku czeskim oraz jednym z pierwszych napisanych prozą. - Marzyliśmy o tej premierze od dłuższego czasu. W momencie, kiedy przejmowaliśmy Teatr z dyrektorem Chmurą cztery lata temu, Jenůfę wpisałam w koncepcję, którą zaprezentowałam na konkursie - tłumaczyła na konferencji poprzedzającej premierę dyrektor Teatru Wielkiego, Renata Borowska-Juszczyńska. - Zrobiłam to dlatego, bo wiedziałam, że są w zespole śpiewacy, których chciałabym bardzo w Jenůfie wyeksponować - dodała.

W tytułowej roli wystąpi Monika Mych-Nowicka. W postać Lacy wcieli się z kolei tenor Rafał Bartmiński. - To nie jest zwykłe libretto. W te role musimy się wgryźć - mówił śpiewak. Jego zdaniem spektakl ten jest niezwykle synkretyczny, łączy w sobie wiele dziedzin sztuki. Wspomniał m.in. o wybitnym tancerzu i choreografie Wacławie Niżyńskim oraz twórczości czeskiego grafika i malarza Alfonsa Muchy. - Muzyka z Jenůfy wydaje mi się bardziej teatralna niż operowa, podobnie role.

Reżyserem spektaklu oraz autorem scenografii jest Alvis Hermanis, jeden z najczęściej nagradzanych i najchętniej zapraszanych do współpracy reżyserów operowych na świecie. Zafascynowany folklorem Moraw i prozą języka stworzył nową Jenůfę, w której jak powiedział maestro Gabriel Chmura "cały czas słychać geniusz Janáčka". - Słyszymy mowę w muzyce i muzykę w mowie - wyjaśnił krótko. W związku z tym także utwór wykonywany będzie w oryginalnej czeskiej wersji językowej z polskimi napisami.

Premierowy spektakl powstał w koprodukcji Teatro Comunale di Bologna, Teatru Bolszoj i Théâtre de la Monnaie, gdzie premiera Jenůfy miała miejsce w 2014 r. - Alvis jest kimś, kto pracuje bardzo ciężko albo nie pracuje w ogóle - opowiadał o współpracy z artystą obecny na spotkaniu dramaturg Théâtre de la Monnaie Krystian Lada. - Jenůfa była jedną z naszych najlepszych produkcji w Brukseli w ciągu ostatnich trzech sezonów. To produkcja, która pochłonęła ogromną ilość pracy... To nie tylko Alvis Hermin i jego team artystyczny, bo to produkcja, która wciągnęła też wszystkie warsztaty, wasze tutaj też. I z tego punktu widzenia to wystawienie Jenůfy jest ideałem opery - mówił.

Premierze towarzyszyć będą dwa spotkania w Sali Kameralnej im. Wojciecha Drabowicza: 24 lutego o g. 18 odbędzie się tam panel dyskusyjny "Zbrodnia w ornamencie miłości, czyli o Jenůfie Alvisa Hermanisa", w którym udział wezmą: Katarzyna Surmiak Domańska - reporterka Gazety Wyborczej, profesor kulturoznawstwa z UAM - Krzysztof Moraczewski i wspomniany dramaturg Krystian Lada; 26 lutego z kolei, na godzinę przed pierwszym pokazem spektaklu, zaplanowano rozmowę z reżyserem.

Monika Nawrocka-Leśnik

• "Jenůfa"
• libretto: Leoš Janáček
• reżyseria i scenografia: Alvis Hermanis
• kierownictwo muzyczne: Gabriel Chmura
• Teatr Wielki
• premiera: 26.02, g. 19
• kolejny spektakl: 28.02, g. 18