- Mnóstwo kobiet na przełomie XIX i XX wieku poświęcało całą swoją energię na zdobycie praw równych mężczyznom, a my dziś nie wiemy o nich nic - mówiła w jednym z wywiadów Marta Dzido, współtwórczyni fabularyzowanego dokumentu, którego premiera zbiega się w czasie z setną rocznicą wywalczenia praw wyborczych przez Polki pod koniec listopada 1918 r.
Marta Dzido i Piotr Śliwowski - twórcy nagradzanego dokumentu o kobietach Sierpnia'80 - Solidarność według kobiet - w jednym z wywiadów opowiadali skąd wziął się pomysł na film o pierwszych polskich sufrażystkach: - Po jednej z projekcji Solidarności... zostaliśmy przedstawieni Dorocie Tułodzieckiej-Adams, która jest wnuczką sióstr Tułodzieckich, bardzo znanych w ówczesnym czasie działaczek poznańskich (...) To były niesamowite osoby. W zaborze pruskim trwała bardzo zintensyfikowana praca germanizacyjna i te dwie siostry dbały o to, by dzieciaki mogły uczyć się języka polskiego. (...) To niesamowite spotkanie pchnęło nas do realizacji tego filmu - opowiadał Piotr Śliwowski. - Nie musiałam długo drążyć tematu, żeby wiedzieć, ile podobnych historii kobiet wartych jest przypomnienia - tłumaczyła Marta Dzido.
Rzeczywiście, w filmie splatają się losy kilku aktywistek - z Poznania, Warszawy i Krakowa: m.in. Justyny Budzińskiej-Tylickiej - lekarki-społecznicy, która stanęła na czele słynnej delegacji do Piłsudskiego; Marii Dulębianki (w tej roli Maria Seweryn), która w 1908 roku, w czasie, gdy kobiety nie miały żadnych politycznych praw, zorganizowała własną kampanię wyborczą i wystartowała w wyborach do Sejmu Galicyjskiego; Kazimiery Bujwidowej - dzięki której staraniom w 1894 r. na Uniwersytet Jagielloński przyjęto pierwsze studentki; Pauliny Kuczalskiej, nazywanej "papieżycą feminizmu", która jako pierwsza publicznie podniosła kwestię praw politycznych kobiet; Aleksandry Piłsudskiej - żołnierki, orędowniczki sprawy kobiecej; i wreszcie poznańskich działaczek - sióstr Tułodzieckich: Anieli - organizatorki tajnego nauczania, skazanej na karę więzienia, i Zofii - założycielki pierwszego w Polsce związku zawodowego kobiet. Tułodzieckie angażowały się w działania niepodległościowe na rzecz wolnej Polski, walczyły o prawa kobiet, zakładały stowarzyszenia, pomagały samotnym matkom, udzielały porad prawnych...
Zdjęcia powstawały w kilku miastach, w Poznaniu kręcone były w CK Zamek, Muzeum Literackim Henryka Sienkiewicza, Teatrze Polskim, Bibliotece Raczyńskich i na pl. Wolności. Mieszkanie Tułodzieckich gra w filmie Muzeum Sienkiewicza. W Teatrze Polskim powstała duża scena fabularyzowana - rekonstrukcja zjazdu kobiet z 1907 r. z wystąpieniami Marii Konopnickiej i Zofii Nałkowskiej.
W Siłaczkach zagrała m.in. poznańska Grupa Rekonstrukcji Herstorycznej Blommerki, a Zofię Tułodziecką ich inicjatorka - Katarzyna Wala. Zdjęcia kręcone były też podczas ubiegłorocznego Kongresu Kobiet w Poznaniu. Siłaczki bowiem to nie tylko historyczna opowieść o bohaterkach sprzed stu lat, ale sporo odniesień do współczesności: - Chcemy przenieść wydarzenia tamtych lat do współczesności, bo wiele z postulatów emancypantek, w tym np. równe płace za te samą pracę, nie są spełnione do dziś - podkreślała w wywiadach Marta Dzido.
Scenariusz filmu został oparty o teksty biograficzne emancypantek, spisane w 1930 r. przez kronikarkę Cecylię Walewską w książce W walce o równe prawa. Głos zabierają w nim także ekspertki tematu, historyczki i potomkinie polskich sufrażystek.
Poznańska prapremiera filmu - z udziałem reżyserów, odtwórczyń ról Zofii i Anieli Tułodzieckiej, Izabeli Moszczeńskiej Rzepeckiej i ekipy - odbędzie się 2 grudnia o g. 20 w Sali Wielkiej CK Zamek. Premiera kinowa zaplanowana jest na 26 stycznia 2019 roku - w stulecie pierwszych wyborów "bez różnicy płci".
Sylwia Klimek
- "Siłaczki", reż. Marta Dzido, Piotr Śliwowski
- poznańska przedpremiera: 2.12, g. 20
- Sala Wielka CK Zamek
- bilety: 20 zł
© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2018