Ratusz, stojący pośrodku Starego Rynku, to historyczna siedziba władz miejskich i świadek wielu znaczących wydarzeń w życiu miasta. Tu podejmowano władców, obchodzono uroczystości, świętowano zwycięstwa, wręczano odznaczenia i zawierano śluby. I choć obecnie nie jest siedzibą władz, to w dalszym ciągu jest dla Poznania ważny. Tym bardziej warto odwiedzić to miejsce.

Murowana siedziba poznańskich władz miejskich powstała w latach 1300-1306. Potwierdzeniem tego jest wzmianka o domus consulum, czyli domu rady z 1310 roku. Pierwotnie był to niewielki, jednopiętrowy budynek na planie kwadratu o wymiarach 17,8 x 15,6 m. W ciągu następnych stuleci nieustannie go przebudowywano: podwyższano i obniżano, niszczono i przebudowywano. Nie oszczędzały go pożary, wojny i katastrofy. W ratusz uderzały pioruny, wieżę powalały huragany, piwnice zalewały powodzie.

Do przebudowy, której zawdzięcza renesansowy wygląd, doszło w połowie XVI wieku. Modernizację powierzono wybitnemu włoskiemu architektowi, Janowi Baptyście Quadro z Lugano. Podwyższył on budynek i powiększył go o "19 łokci ku Wadze", czyli 11 m w kierunku zachodnim. Zasadnicze prace pod kierownictwem Quadry zakończyły się w 1560 roku.

Z tego okresu pochodzi m.in. reprezentacyjna fasada, zwrócona ku wschodowi, z piękną trójkondygnacyjną arkadową loggią, nad którą wnoszą się trzy wieżyczki. W środkowej z nich mieści się zegar, a pod nim małe, metalowe drzwiczki. W XVI wieku, w czasie przebudowy ratusza, zamówiono u mistrza Bartłomieja Wolffa z Gubina "mechaniczne urządzenie błazeńskie", czyli słynne poznańskie koziołki. Do dzisiaj w samo południe drzwiczki się otwierają, a na galeryjkę wyjeżdżają dwa kozły, które trykają się dwanaście razy.

Od 1954 roku w ratuszu mieści się Muzeum Historii Miasta Poznania, a od 2020 roku funkcjonuje ono pod nazwą Ratusz - Muzeum Poznania i jest oddziałem Muzeum Narodowego. W październiku 2019 roku muzeum rozpoczęło planowany od dawna remont. Obejmował najniższe i najstarsze kondygnacje gmachu. Prace toczyły się równolegle z wielką przebudową całego Starego Rynku. Od początku marca ratusz znowu będzie można odwiedzać.

Udostępnione zostaną gotyckie piwnice oraz odnowiony parter budynku. Zobaczymy tu nową ekspozycję Poznań przed Quadrą, prezentującą historię miasta od X do połowy XVI wieku, poznamy dzieje herbu i postaci patronów - Świętych Piotra i Pawła oraz dzieje samego ratusza. Historię będą tutaj opowiadać najstarsze eksponaty oraz sama architektura budynku. Przebieg zachodzących zmian i licznych przebudów widać bowiem na ścianach, a na krzyżowo-żebrowym sklepieniu piwnic zachował się zwornik z herbem Przemyślidów, wskazujący datę początków budowy (około 1300 roku).

W odnowionej części parterowej zobaczymy m.in. lożę sądową, w której  wójt z ławnikiem nadzorowali prawidłowe wykonywanie tortur w widocznej przez otwór okienny izbie, a pisarz spisywał zeznania. W izbie tortur znajdują się narzędzia katowskie oraz oryginalny średniowieczny pręgierz, pierwotnie stojący na Starym Rynku, pod którym stawiano sprawców przestępstw. Z archiwalnych zapisków wynika, że w XVI wieku przy pręgierzu obcięto uszy 35 przestępcom!

- Na kolejnych piętrach udostępnimy ekspozycję, która będzie kontynuowała opowieść od czasów przybycia Quadry do Poznania aż do 1954 roku, kiedy ratusz przestał być siedzibą władz miejskich, a stał się muzeum - zapowiedziała Magdalena Mrugalska-Banaszak, kierownik Muzeum Poznania. W tej części zwiedzający zobaczą magazyn studyjny i część zbiorów. Spośród 40 tysięcy eksponatów wybrano takie, które dokumentują ważne etapy i wydarzenia z historii miasta. Wśród nich znajdzie się m.in. czerwona gwiazda zdjętą z obelisku na Cytadeli, sprzęty gospodarstwa domowego, elementy strojów, przedmioty codziennego użytku, dzieła sztuki i dokumenty. Na klatce schodowej, umieszczono mechaniczne koziołki, które trykały się na wieży ratusza od 1911 do 1992 roku.

Pierwszą po latach okazją do zwiedzenia odnowionych wnętrz ratusza będzie weekend otwarcia, który przypada na 1-3 marca. W piątek 1 marca ratusz będzie otwarty od g. 18 do 22, w sobotę od g. 12 do 20, a w niedzielę od g. 10 do 20. Do odwiedzenia ratuszowego muzeum będą zachęcać aktorzy w średniowiecznych strojach. Premierowe zwiedzanie to nie wszystko. W marcowe wtorki o g. 12.15 odbędą się Ratuszowe kwadranse, czyli oprowadzania koncentrujące się na jednym elemencie ekspozycji lub na konkretnym obiekcie. Z kolei 9 i 16 marca o g. 15.15 muzealnicy zapraszają na weekendowe oprowadzanie kuratorskie po nowej ekspozycji.

Szymon Mazur

• Weekend otwarcia ratusza
• 1-3.03
• bilety: 3-5 zł

• Ratuszowe kwadranse
• 5, 12, 19 i 26.03, g. 12.15
• wstęp wolny

• oprowadzanie kuratorskie po nowej ekspozycji ratusza
• 9 i 16.03, g. 15.15
• bilety: 8-12 zł

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2024