W tym roku Poznań obchodzi 770 rocznicę lokacji. Jest jednym z najstarszych miast w Polsce, ale przecież nie najstarszym. Nierozstrzygnięty i chyba nierozstrzygalny jest także spór o pierwszą stolicę Polski. Czy było to Gniezno czy Poznań? Historycy wskazują, że w czasach Mieszka I i Bolesława Chrobrego stolica miała charakter ruchomy. Znajdowała się tam, gdzie w danym czasie przebywał władca. Zatem także w Poznaniu.

Na początku tysiąclecia możliwości rozwoju i rozbudowy grodu na Ostrowie Tumskim były ograniczone przez powierzchnię wyspy i wały obronne, którymi gród otoczono. W związku z tym książęta Przemysł I i Bolesław Pobożny zdecydowali się zbudować nowe miasto na lewym brzegu rzeki Warty. 23 kwietnia 1253 roku wydali dla niego dokument lokacyjny. Wkrótce rozpoczęła się budowa zamku, kościoła farnego, a także murów miejskich. Wytyczono rynek i rozpoczęto budowę ratusza, która zakończyła się około 1300 roku.

Ponieważ miasto było lokowane na prawie magdeburskim, jego struktura była podobna do innych miast Europy Zachodniej. Na ziemiach polskich, co oczywiste, nie było ludzi potrafiących budować nowoczesne miasta. Sprowadzono więc, znających swój fach, "ekspertów" z zewnątrz. Byli to m.in. obeznani z prawem magdeburskim osadnicy ze Śląska i Saksonii pod wodzą Tomasza z Gubina.

To, jedno z wielu podobnych spotkań, wskazuje, że mieszkańcami Poznania od początku była zarówno ludność rodzima, jak i przybysze. Bez nich nie byłby możliwy rozwój gospodarki, architektury, nauki i kultury, a przede wszystkim handlu, ważnego elementu tożsamości Poznania. W naszym mieście, na wiele stuleci przed epoką Targów Poznańskich, istniało już tętniące życiem miejsce wymiany handlowej - rynek. Na nim spotykali się poznańscy i cudzoziemscy kupcy, a lokalne dobra wymieniano na egzotyczne towary.

Spotkania te przynosiły zysk zarówno miastu, jak i przybyszom. Wielu goszczących tu kupców - Niemców, Greków, Szkotów czy Ormian - osiadło w Poznaniu na stałe. Świadectwem intensywnych kontaktów handlowych są monety różnego pochodzenia znajdowane w czasie wykopalisk archeologicznych na Starym Rynku i Starym Mieście.

Także poznańska architektura to dzieło spotkania. Najpiękniejsze zabytki (w tym ratusz i liczne kościoły) to projekty włoskich architektów, realizujących ambicje tutejszych mecenasów: mieszczan, duchowieństwa i magnatów. Artyści, tacy jak Jan Baptysta Quadro czy bracia Catenazzi, znaleźli nad Wartą nową ojczyznę.

Poznań to także miasto uniwersyteckie. Na tym polu także dochodziło do międzynarodowej wymiany wiedzy. Działalność kolegium jezuickiego oparta była o programy nauczania powstałe we Włoszech, a w późniejszych wiekach edukacja oparta była na wzorcach pruskich. Do dziś poznańskie uczelnie to miejsce spotkań wykładowców z całego świata, a coraz większy procent studentów stanowią przybysze z Europy i innych kontynentów.

Wystawa Siła spotkania. O ludziach, którzy tworzyli Poznań ma przypomnieć, że Poznań powstawał dzięki spotkaniom ludności lokalnej i przybyłej. Dochodziło do nich od początku istnienia miasta i trwają one do naszych czasów. Zdaniem autorów wystawy "wspólnotowe i wielokulturowe ujęcie jest nie tylko zgodne z prawdą historyczną, ale także szczególnie potrzebne w czasach dotkniętych doświadczeniem wojny i migracji". Twórcy przypominają, że jedno z haseł na wieży poznańskiego ratusza brzmi "Pulchritudo civitatis concordia" ("Pięknem miasta jest zgoda"). Ta stara prawda o budującej sile zgody i integracji jest aktualna także w miastach XXI wieku.

Wystawa Siła spotkania obejmuje pięć obszarów, w których efekty spotkań wielokulturowych są szczególnie widoczne. Są to: osadnictwo, handel, architektura, nauka i życie codzienne. O każdej z dziedzin opowiada osobna sala wystawiennicza.

Wystawa w Galerii Śluza będzie dostępna od soboty, 1 lipca. Do Galerii Śluza można wejść przez budynek Bramy Poznania, z której należy przejść kładką nad Cybiną do dawnej śluzy katedralnej. Wejście główne do galerii znajduje się przy ul. Dziekańskiej, na tyłach Katedry. Na wystawie przygotowano opisy w języku polskim, angielskim i ukraińskim. Nie zabraknie interaktywnych nośników rodzinnych.

• Siła spotkania. O ludziach, którzy tworzyli Poznań
• wernisaż: 30.06, g. 19
• Galeria Śluza, ul. Dziekańska 2, Ostrów Tumski
• czynna do 26.11
• wstęp wolny

Szymon Mazur

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2023