Kultura w Poznaniu

Kultura Poznań - Wydarzenia Kulturalne, Informacje i Aktualności

opublikowano:

Miasto nad rzeką

Po raz piętnasty odbędzie się w Poznaniu Weekend z Historią na Trakcie Królewsko - Cesarskim. Tegoroczna edycja będzie okazją do spojrzenia na Poznań z zupełnie innej niż dotychczas perspektywy - wodnej, a raczej... rzecznej.

. - grafika artykułu
Działania Bramy Poznania nad rzeką, fot. Łukasz Gdak

Weekend z Historią jest okazją do spojrzenia na Poznań znad brzegów Warty i Cybiny, a także znad innych cieków wodnych, które - w wielu wypadkach - są ukryte, niewidoczne i zapomniane. A przecież nasze miasto wyrosło nad rzeką i przez stulecia czerpało z niej. Mieściło się nie na jednej, ale wielu wyspach i przepływało przez niejedną, ale wiele rzek i rzeczek.

Poznań powstał w miejscu, w którym się znajduje, właśnie ze względu na rzekę Wartę. Na przełomie 8 i 9 w. n.e. na wyspie Ostrów Tumski powstał gród obronny o dużym znaczeniu politycznym i militarnym, a później także religijnym. Do dzisiaj trwają spory o to, które miasto było stolicą państwa Polan - Poznań, Gniezno, a może Ostrów Lednicki. Nie rozstrzygając tej kwestii, jednego można być pewnym: Poznań ulokowano na wyspie oblewanej rzeką przede wszystkim ze względów obronnych - wypełnione głęboką wodą koryto rzeczne sprawowało funkcję naturalnej fosy i zapewniało bezpieczeństwo rozwijającemu się miastu. Poza tym była też ważnym traktem komunikacyjnym - łodzie i statki pływały w dół i górę rzeki przewożąc towary, żywność i ludzi.

Rzeka była też źródłem dochodów dla mieszkańców miasta - przez długie lata, aż do II wojny światowej, funkcjonowała w Poznaniu przystań rybacka i prowadzono połowy ryb na dużą skalę. Znaczącą grupą społeczną byli piaskarze, pozyskujący piasek rzeczny. Dziś już niemal nikt nie pamięta o takiej profesji. W sercu miasta do dziś istnieją dawne studnie, z których poznanianki i poznaniacy czerpali wodę do picia. Chwaliszewo i Grobla były wyspami, a tam gdzie dziś buduje się biurowce, znajdowały się podmokłe łąki. Poznań otoczony jest zielonymi klinami opartymi o doliny przepływających przez miasto rzek.

Rzeka nie tylko zapewniała bezpieczeństwo miastu, ale również mu zagrażała. Co kilkadziesiąt lat zdarzały się katastrofalne powodzie, podczas których woda wdzierała się do miasta, a mieszkańcy pływali po ulicach łodziami. Miasto potrzebowało czystej wody, ale też bało się powodzi. Usiłowało ujarzmić rzekę i podporządkować ją sobie: zmieniało jej bieg, sypało wały, prostowało koryto, a - gdy straciła znaczenie komunikacyjne i ekonomiczne - odwróciło się od niej plecami. Miasto rozwijało się nad Wartą, ale regulowało rzeki i rzeczki i spychało je do podziemnych kanałów. Dopiero w ostatnich latach obserwujemy stopniowy powrót Poznania nad Wartę. Na obu brzegach rzeki powstała Wartostrada, trasa rowerowo-spacerowa, z której korzystają tysiące mieszkańców jeżdżących nie tylko na rowerach, ale także na rolkach, wrotkach, deskorolkach i hulajnogach. Powstały też miejskie plaże nad rzeką, oferujące różne możliwości biernego i aktywnego wypoczynku (bierny to hamaki, a czynny np. siatkówka). Poznaniacy coraz chętniej spędzają czas nad rzeką i odwiedzają, powstające jak grzyby po deszczu - bary, knajpki i restauracje. Należy zaznaczyć, że zwiastunem tych zmian i powrotu miasta nad rzekę, była decyzja o lokalizacji ICHOT-u, dzisiaj zwanego Bramą Poznania, nad Cybiną, w bliskim sąsiedztwie Ostrowa Tumskiego. Teraz Brama Poznania niejako odwdzięcza się rzece interesując się nią, dbając i badając ją np. w ramach trwającego do końca września cyklu "Rzeka żywa".

XV Weekend z Historią na Trakcie Królewsko-Cesarskim jest okazją do zapoznania się z dziejami Poznania, jako miasta nad rzeką. W weekend 26 i 27 września w Bramie Poznania, nad brzegami Cybiny i Warty oraz innych częściach miasta odbędą się koncerty, warsztaty, animacje terenowe, wycieczki i prelekcje. Będą one okazją do odnalezienia odpowiedzi na pytanie - jakie znaczenie ma dziś dla nas rzeka!

Szymon Mazur

  • XV Weekend z Historią na Trakcie Królewsko-Cesarskim: Miasto nad rzeką
  • 26-27.09
  • Brama Poznania i inne miejsca w Poznaniu
  • wstęp wolny

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2020