Avant Art Festival to jedna z najbardziej niezwykłych i frapujących inicjatyw na polskiej scenie muzycznej. Jak przypominają jego organizatorzy od półtorej dekady prezentuje on muzykę i sztukę, które nie goszczą w line-upach popularnych festiwali. Pozostaje przy tym wydarzeniem interesującym dla osób poszukujących, głodnych nowych możliwości dźwięku i twórczej ekspresji. "W tegorocznym programie nie zabraknie eksperymentów, awangardy gitarowej, ale też noise'u i folku, czyli różnorodnej estetyki i mieszanki gatunków, które u podstaw łączy wspólny mianownik - innowacyjne podejście do muzyki, antysystemowość i, oczywiście, jakość". Wydarzenie to po raz szesnasty odbywa się we Wrocławiu, po raz szósty  w Warszawie, po raz czwarty w Berlinie i - co dla nas najważniejsze - po raz pierwszy w Poznaniu, we współpracy z CK Zamek.

Mats!

Każdy z awizowanych koncertów zapowiada się szalenie interesująco. Za najbardziej ekscytujący, jeszcze przed rozpoczęciem imprezy, można uważać występ formacji Ensemble E, prowadzonej przez legendarnego (to chyba słowo nie na wyrost) szwedzkiego saksofonistę i kompozytora Matsa Gustafssona. Grywał już w Poznaniu wielokrotnie - solo, na czele własnych zespołów i projektów, ale też choćby w składzie formacji Sonore, obok Kena Vandermarka i (zmarłego przed kilkoma miesiącami) Petera Brötzmanna, także w ramach genialnego Tentetu prowadzonego przez tego ostatniego.

Debiutował jako nastolatek w lokalnych szwedzkich grupach jazz-rockowych i punkowych. Na początku lat 80. spotkał się z muzyką improwizowaną i od tego też czasu pozostaje jej wierny. Z czasem zaczął być zaliczany do czołówki free improwizujących saksofonistów - w Skandynawii, Europie, na świecie. W swej muzyce wywodzącej się z jazzu wykorzystuje też elementy rocka, hard core'u, noise'u czy współczesnej elektroniki. W jego przebogatej dyskografii odnajdziemy wspólne nagrania zrealizowane z takimi artystami, jak choćby Joe McPhee, Derek Bailey, Hamid Drake, jak twórcy japońscy - Otomo Yoshihide czy Masami Akita aka Merzbow, jak czołowe postaci rockowej awangardy z wielkimi The Ex czy Sonic Youth na czele. Nagrywa też ze słynnym triem The Thing, które współtworzą cenieni norwescy muzycy Ingebrigt Haker Flaten i Paal Nilssen-Love.

Ensemble E 

Tegoroczny festiwal to debiutancka prezentacja prowadzonego przez Gustafssona kolektywu Ensemble E - zespołu międzynarodowych artystów i muzyków, działających na polu współczesnej muzyki eksperymentalnej, noise'u, muzyki improwizowanej, współczesnego folku, free jazzu oraz innych dziedzin i tradycji muzycznych. Artyści prowadzą pogłębione badania nad tradycyjnymi i alternatywnymi sposobami ekspresji muzyki ludowej Skandynawii i Polski oraz nad tym, jak poprzez umieszczanie tych tradycji w świeżych kontekstach może powstać nowa muzyka. W składzie zespołu, poza liderem, znajdują się: norweski pianista i organista Daniel Formo, portugalska trębaczka Susana Santos Silva, pochodząca ze Szwecji Arne Forsén na fortepianie i klawikordzie, jeszcze jeden Norweg Anders Hana - skrzypce hardingfele, i wreszcie dwie polskie artystki. Co ciekawe kojarzone głównie z folkową sceną, twórczynie o wielkich osobowościach: Sylwia Świątkowska (m.in. Kapela ze wsi Warszawa) - suka biłgorajska i Maniucha Bikont (m.in. Tęgie Chłopy, Maniucha & Ksawery) - wokal, tuba. W programie dwie kompozycje lidera: Plugs Extended (2000/2018/2022) version 13 oraz EE Opus One (2022).

Radian

W Poznaniu usłyszymy również cenione austriackie trio Radian. Martin Brandlmayr (perkusja, elektronika), Martin Siewert (gitara, elektronika) i John Norman (bas) są cenionymi postaciami na europejskiej scenie muzyki współczesnej. Ich twórczość to "urzekająca mieszanka napięcia, sprzeczności i mikrotonalności, tworząca emocjonalnie naładowaną aurę niepokoju". Dzięki skrupulatnemu procesowi twórczemu, który obejmuje przekształcanie najdrobniejszych dźwięków w bogate i teksturowane aranżacje, Radian tworzy charakterystyczny krajobraz brzmieniowy, zacierając przy tym granicę między człowiekiem a maszyną. Tuż przed poznańskim koncertem ukazuje się nowy krążek zespołu Distorted Rooms.

Hiss

Trzecie muzyczne wydarzenie to występ krajowego Hiss Kolektyw, który tworzą artyści mający na koncie własne ciekawe dokonania: Wrong Dials, DMNSZ oraz Daniel Szwed. DMNSZ to Patryk Daszkiewicz, który udziela się również w innych mniej lub bardziej enigmatycznych zespołach takich jak sumpf, kakamina, Strętwa. Eksperymentuje z różnymi formami czy technikami nagrań i pozostającymi po nich artefaktami. 

Wrong Dials, czyli Mateusz Rosiński to  twórca i animator kultury obecnie mieszkający w Poznaniu, producent, DJ, założyciel wydawnictwa oraz festiwalu Dym, założyciel klubu i przestrzeni kreatywnej Sejf. Współtworzy m.in. szczecińsko-gorzowskie trio Dynasonic oraz projekt Niepokoje Gościnne.

Wreszcie Daniel Szwed jest m.in. współtwórcą cenionego kolektywu BNNT z którym działa w sferze dźwięku i obrazu od 2008 roku i jednym z najbardziej charakterystycznych polskich perkusistów. Niekonwencjonalnie wykorzystuje perkusję, buduje pogłos, skręca w rejony surowego techno i szorstkiej muzyki noise. Balansuje na granicy elektroakustyki, metalu i industrialu.

Greed for Speed

W programie festiwalu (na jego inaugurację) znajdziemy również prezentację filmu Singeli Movement: Greed for Speed w reżyserii Jana Moszumańskiego. Nakręcony bardzo blisko lokalnej społeczności film przedstawia scenę tanzańskiej muzyki, która angażuje twórców i fanów w każdym wieku i każdej płci. Muzyka Singeli narodziła się na przełomie wieków w slumsach Mburahati w Dar es Salaam, kiedy po 40 latach budowy socjalistycznej gospodarki Tanzania zaczęła wdrażać pierwsze kapitalistyczne reformy. Twórcy Singeli wywodzą się z pierwszego pokolenia, które wychowało się w tej nowej rzeczywistości. Film pokazuje jak ambicje i marzenia o sławie rozkwitają u artystów, którzy dorastali w starciu między altruizmem minionych socjalistycznych czasów, a konkurencyjnością kapitalistycznego przyspieszenia.

NEOkolonializm - o nie!

Czeka nas wreszcie również interesujące spotkanie - debata NEOkolonializm - o nie!, którą poprowadzi Łukasz Smoluch. Jak zapowiadają ją organizatorzy pytając skąd bierze się współczesna muzyka awangardowa? "Zachód zbyt długo był uważany za źródło wszystkich innowacyjnych ruchów muzycznych, dlatego podczas dyskusji przyjrzymy się współczesnym prądom pochodzącym z Afryki. To właśnie artyści z tych zakątków świata w bardzo ciekawy sposób miksują wpływy lokalne i międzynarodowe, jednocześnie odpowiadając na trwające od lat zjawisko neokolonializmu w sztuce".  W spotkaniu wezmą udział: Łukasz Kumor z wydawnictwa płytowego Juju Sounds; Kuba Ziołek - polski muzyk, szef wydawnictwa Brutality Garden z Bydgoszczy; Piotr Cichocki - szef wydawnictwa płytowego 1000Hz i członek Zespołu Badań Postkolonialnych UW oraz Jan Muszyński Mass - filmowiec, muzyk, autor dwóch filmów o muzyce z Ugandy i Tanzanii. Avant Art Festival reprezentować będzie dyrektor festiwalu Kostas Georgakopulos.

Tomasz Janas

• Avant Art Festival
• 25-28.09
• CK Zamek

Program:

• 25.09, g. 20, pokaz filmu Singeli Movement: Greed for Speed + dyskusja z reżyserem filmu Janem Mossem, Sala Audiowizualna, bilety: 10 zł
• 26.09:
• g. 18, spotkanie NEOkolonializm - o nie!, Sala Wielka, bilety: 5 zł lub okazanie biletu na koncert HISS
• g. 20, koncert kolektyw HISS, Sala Wielka, bilety: 20 i 30 zł
• 27.09, g. 20, koncert Emsemble E, Sala Wielka, bilety: 59 i 69 zł
• 28.09, g. 20, koncert zespołu Radian, Sala Wielka, bilety: 30 i 40 zł

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2023