Akiva Eger. Od rabina w Mirosławcu do nadrabina w Poznaniu. Obraz gminy żydowskiej w Mirosławcu na przełomie XVIII i XIX wieku
Akiva Eger i jego życie w Mirosławcu...
Eger urodził się 8 listopada 1761 w Eisenstadt (ówczesne Węgry) jako Akiva Güns (Ginns). Był synem Moshe Ginnsa oraz córki rabina Akivy Eigera (nazywanego obecnie Akivą Eigerem Starszym). Zaczął naukę w Mattersdorfie, a potem, gdy skończył 12 lat, kontynuował edukację w jesziwie wrocławskiej, u swojego wuja. Nazwisko Eger (Eiger) przybrał w młodym wieku właśnie na cześć brata matki Wolfa Eigera. Inne interpretacje jednak sugerują, iż zmiana nazwiska związana była z chęcią przyjęcia miana dziadka ze strony matki, cenionego i szanowanego rabina.
Akiva Eger, gdy skończył 18 lat, trafił do Leszna, gdzie był uczniem Jacoba Lissa. Mieszkał tam w latach 1770-1791. W 1780 roku w Lesznie zawarł związek małżeński. Jego żoną została Glückchen Margolis (1763-1796). Eger spędzał czas w Lesznie na studiowaniu Tory, w czym wspierał go zamożny teść. Nauczał także Tory, ale nie przyjął funkcji rabina. W 1791 duży pożar spustoszył Leszno, a Eger był zmuszony przyjąć posadę rabina w Mirosławcu (Märkisch Friedland).
Do małego Mirosławca wkrótce po przyjeździe Egera zaczęli ściągać uczniowie, by móc zdobywać edukację pod jego kierunkiem. Mirosławiec zyskiwał znaczenie jako miejsce spotkań uczonych talmudystów. Wkrótce nauki Egera stały się znane nie tylko w Prusach, ale także w Rosji, Polsce, na Litwie, we Włoszech i w innych krajach.
W 1796 roku, po szesnastu latach małżeństwa, pierwsza żona Egera zmarła na tyfus. Eger w krótkim czasie ożenił się z Brendel - wnuczką swojego teścia, Itziga Margolisa, i zarazem córką rabina Szamotuł Feibelmanna. Wiadomo o niej tylko tyle, że była cnotliwa i pobożna, a w chwili ślubu miała 16 lat. Urodziła Egerowi co najmniej czternaścioro dzieci. Zmarła w 1836 w Poznaniu, w wieku 56 lat.
Eger podczas swojego ponad dwudziestoletniego pobytu w Mirosławcu oddawał się przede wszystkim nauczaniu.
W 1815 roku przyjął posadę rabina w Poznaniu, którą piastował aż do śmierci w 1837 roku. Został pochowany w Poznaniu na cmentarzu przy ulicy Głogowskiej.
Gmina żydowska w Mirosławcu
Żydzi przybyli do Mirosławca pod koniec XVI lub na początku XVII wieku na zaproszenie ówczesnego właściciela miasta barona von Blankenburga. Przeznaczono dla nich przedmieścia położone poza trzema bramami miejskimi. W 1774 roku Mirosławiec (Märkisch Freidland, pol. Frydland Marchijski, ob. Mirosławiec) liczył 1712 mieszczan, o jedną piątą więcej niż Bydgoszcz. Te dwa miasta stały się ówcześnie najlepiej rozwinięte w całym dystrykcie nadnoteckim. Istotny dla dynamicznego rozwoju gminy okazał się także pobyt Akiwy Egera w tym mieście w latach 1792 do 1815. W 1783 mieszkało tu 572 Żydów, a już w 1799 roku 1053 Żydów, co stanowiło 55% mieszkańców miasta. Na początku XIX wieku w Mirosławcu żyło 1400 Żydów w 247 rodzinach. W okresie tym gmina w Mirosławcu była największą gminą żydowską w Prusach Zachodnich. Jako że Mirosławiec nie był dużym miastem, tak liczna społeczność żydowska decydowała w zasadzie o jego charakterze.
Na wystawie zaprezentowano materiały dotyczące życia Rabina Akivy Egera, przede wszystkim w Mirosławcu, a także przedwojenne i powojenne zdjęcia miejsc oraz obiektów związanych z dziejami mirosławieckiej gminy żydowskiej.
tekst: Julia Anastazja Sienkiewicz Wilowska
_
akt.LT
17.07
– 29.08.2020
