Jedną z polskich organizacji działających w latach zaborów, włączających się w nurt walki o narodowe przetrwanie, było Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół". Powstało we Lwowie w 1867 r., kilka lat po upadku powstania styczniowego.

Opierając się na wzorach czeskich, propagowało ćwiczenia fizyczne oraz działalność kulturalno-oświatową w duchu narodowym. W XIX w. rozwinął się w Europie nurt propagujący ćwiczenia gimnastyczne i sport. Zaczęły powstawać stowarzyszenia i związki gimnastyczne, wprowadzono także lekcje gimnastyki do szkół (w zaborze pruskim obowiązkowe w szkołach średnich od 1843 r.). W Poznaniu od 1860 r. działał niemiecki Turnverein, a w latach osiemdziesiątych XIX w. na terenie Wielkopolski istniało pięćdziesiąt towarzystw gimnastycznych. Manifestując swój nacjonalistyczny, niemiecki charakter organizowały, poza pokazami gimnastycznymi, uroczyste parady, przemarsze i capstrzyki. Aby przeciwstawić się germanizacyjnemu wpływowi na polską młodzież, trafiającą do tych stowarzyszeń, próbowano zorganizować własne, polskie organizacje gimnastyczne [...]
(fragment tekstu z folderu wystawy)
Włodzimierz Grajewski
Kurator wystawy Włodzimierz Grajewski
Współpraca: Anna Adamska, Olaf Bergmann, Agnieszka Eszner, Krzysztof Hoff, Jarosław Bączyk, Michał Ościsłowski
Aranżacja plastyczna: Wawrzyniec Kozicki, Maciej Janowicz
Wykorzystane na wystawie materiały pochodzą ze zbiorów: Mariusza Adamskiego, Czesława Bernata, Jarosława Jakubowskiego, Janiny Włódarskiej, Bogusława Olejniczaka, Bogumiły Maćkowiak, Tadeusza Panowicza, Ewy Szymańskiej, Jana Urbanka,
Archiwum Państwowego w Poznaniu,Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, Muzeum Okręgowego w Lesznie, Muzeum Regionalnego w Jarocinie, Muzeum Regionalnego im. Wojciechy Dutkiewicz w Rogoźnie, Muzeum Regionalnego w Stęszewie, Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niewidomych w Owińskach, Szkoły Podstawowej nr 63 im. Ksawerego Zakrzewskiego w Poznaniu, Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Poznaniu - Gniazdo Rataje im. Franciszka Ratajczaka oraz Wielkopolskiego Muzeum Walk Niepodległościowych w Poznaniu