Nie możemy mówić o temacie przewodnim festiwalu organizowanego przez Wojewódzką Bibliotekę Publiczną. Jedynym spoiwem łączącym wszystkie wydarzenia jest Wielkopolska. Nie jest to festiwal, który chce nam o niej opowiedzieć wprost, ale taki, który robi to raczej przez pryzmat tego, kto i co w niej tworzy. W ponad dwudziestu wielkopolskich miastach ujrzymy pełen przekrój współczesnej fotografii, począwszy od klasycznej, czarno-białej - członków poznańskiej grupy Ciemnica (prezentowanych w Środzie Wielkopolskiej), a skończywszy na pełnych kolorów zdjęciach natury członków Okręgu Wielkopolskiego ZPFP (wystawa w Kórnickim Ośrodku Kultury). Przejdziemy od prawdziwej gratki dla miłośników historii fotografii, którą jest prezentacja Nieznane negatywy Tadeusza Cypriana z I wojny światowej, aż do Labiryntów Przestrzeni świetnie znanego w Poznaniu Antoniego Ruta, gdzie materia fotografii jest poddana przetworzeniu i zostaje po niej już tylko mglisty ślad.

Powiększenie

Osią festiwalu jest niezmiennie konkurs fotograficzny Moja Wielkopolska. Prezentacja prac konkursowych odbędzie się w Holu Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego 15 października. Przeznaczony dla wszystkich fotografujących, konkurs wydaje się być najpełniejszą tworzoną w Wielkopolsce dokumentacją województwa. W 15-letniej historii konkursu wśród laureatów widnieją nazwiska tak uznanych twórców, jak Marek Lapis, Anka Gregorczyk, Andrzej Dobosz czy Artur Pławski.

Niejednokrotnie wyjdziemy z naturalnej dla sztuki przestrzeni galeryjnej do bibliotek czy osiedlowych domów kultury, aż po... pustostan przy ulicy Ugory 95 w Poznaniu, gdzie Bogusław Biegowski zaprezentuje prace wykonane podczas przepłynięcia Wielkiej Pętli Wielkopolski. Tuż obok, w Ogrodzie Szeląg, poznańska grupa Fotspot pokaże pierwsze efekty prac nad projektem Brzegi Wspólne, czyli fotografowania rzeki Warty.

Tym, którym samo oglądanie fotografii nie wystarcza, organizatorzy zapewnili ciekawy program towarzyszący. Absolutnym hitem wydaje się być Fotograficzny Tani Czwartek w kinie Muza, gdzie 25 października organizatorzy zapraszają nas na wieczór z filmami fotograficznymi. Zaczniemy od obrazu Szukając Vivian Mayer o jednej z pionierek nurtu street photography, która pracując jako niania, przemierzała ulice Nowego Jorku z aparatem, by następnie obejrzeć Sól ziemi o Sebastião Salgado, jednym z najsławniejszych dokumentalistów. Na deser - Powiększenie Antonioniego.

Sztuka niejednorodna

Z powodu braku nadzoru kuratorskiego nad całością - gdyż WBPiCAK w Poznaniu jest tylko koordynatorem wydarzenia - jest to festiwal artystycznie nierówny. Obok bardzo ciekawie zapowiadającej się wystawy Akt jako forma sztuki Jacka Gulczyńskiego, Włodzimierza Kowalińskiego i Macieja Mańkowskiego (PBG Gallery Skalar Office Center) czy wielokrotnie nagradzanego już Zespołu Kociego Krzyku Dawida Stubego (WBPiCAK w Poznaniu), na równych prawach funkcjonują tu wystawy będące dokumentacją ciekawą zapewne z punktu widzenia krajoznawczego czy historycznego - ale czy z fotograficznego również? Nie chcę Andrzejowi Chmielarzowi (Dąbrowy Krotoszyńskie, Baszków-Rochy) ani Pawłowi Andersowi (aż dwie podobne prezentacje traktujące o powstaniu wielkopolskim) odmawiać prawa do pokazywania swoich prac, lecz z udostępnionych przez organizatorów zapowiedzi wyraźnie widać, że brakuje im opracowania. Nie jestem przekonany, czy prosta dokumentacja obiektów związanych z powstaniem w nie do końca dopracowanej formie powinna znaleźć się na festiwalu fotograficznym.

Równie zaskakującym pomysłem wydaje się prezentacja w Bibliotece Głównej poznańskiego Uniwersytetu Ekonomicznego wystawy pokonkursowej Wielkopolska Press Photo... z 2013 roku. Prezentacja fotografii reporterskich sprzed pięciu lat (na zdjęciach m.in. tragiczne wydarzenia podczas Gran Turismo) nie wydaje się ciekawa w roku 2018. Równolegle w Grodzisku Wielkopolskim prezentowana będzie wystawa najaktualniejsza, czyli z roku 2017. Czy tylko ja widzę tutaj błąd logiczny?

Wielkopolski Festiwal Fotografii im. Ireneusza Zjeżdżałki pokazuje jednak, jak bardzo jest to sztuka w XXI wieku niejednorodna. Cyfrowo dopracowane makrofotografie Marcina Błocha stoją w jednym szeregu z wykonywanymi klasyczną techniką stykowych odbitek solnych zdjęciami Marka Noniewicza. W ramach jednego festiwalu możemy na równi podziwiać wysmakowane akty, jak i fotografię przyrody czy dokonania wielkopolskich fotoreporterów. I tylko szkoda, że festiwal nie jest wydarzeniem corocznym. Uzupełniłby dziurę po nieodżałowanym Biennale Fotografii i wraz z festiwalem Xprint budowałby markę Poznania i województwa jako ważnego punktu na fotograficznej mapie Polski. A tak na następną wyprawę po wielkopolskiej fotografii musimy poczekać kolejne dwa lata.

Adam Jastrzębowski

• 4. Wielkopolski Festiwal Fotografii im. Ireneusza Zjeżdżałki
• 13-31.10

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2018