Chrystianizacja naszej części Europy odbywała się według z grubsza podobnego schematu: władca przyjmował chrzest na dworze cesarskim, a na terenie jego kraju ustanawiano administrację kościelną. Co oczywiste, istniejące już archidiecezje bardzo zabiegały o to, by nowe diecezje w "chrzczonych" państwach podlegały właśnie im, po to by rozszerzać zakres swej kościelnej władzy.

Po swojemu

Tak było w większości krajów, ale nie u nas. Pierwszy historyczny władca Polski - Mieszko I, pokonując Wieletów i wchodząc na arenę europejskiej historii z przytupem, szybko dał do zrozumienia ówczesnym mocarzom, że będzie chodził własnymi drogami. Tak było z jego chrztem, który przyjął nie ze wschodu, a z zachodu, i nie jak było to oczywiste - z niemieckiego cesarstwa, a z kierunku zaskakującego - z Czech. Później było jeszcze ciekawiej, bo Mieszko przyjął chrzest u siebie, w swoim kraju - do tego skłania się większość historyków. Po chrzcie nadal działał w poprzek ówczesnym "trendom". Władca i jego nad wyraz sprawna dyplomacja sprawę rozegrali tak, że papież Jan XIII bullą w 968 roku ustanowił biskupstwo w Poznaniu. Oryginalność sytuacji polegała na tym, że Ojciec Święty podporządkował je bezpośrednio sobie, by uniknąć zależności od niemieckiego Magdeburga. Nową diecezję papież wyposażył w niezwykłą relikwię dodającą jej splendoru - miecz św. Piotra, do dziś znajdujący się w Muzeum Archidiecezjalnym, a Mieszko szybko wybudował dlań katedrę. Nie dziwi więc, że na koniec swego życia Książe Polan powierzył państwo właśnie Stolicy Apostolskiej w słynnym, choć zagadkowym, dokumencie Dagome iudex.

Misjonarz na serio

Za sprawą biskupstwa Poznań stał się centralnym grodem ówczesnej Polski, kolejne biskupstwa powstały przecież dopiero ponad 30 lat później, bo w roku 1000. To stąd  kierowano więc akcją chrystianizacyjną. Trzeba pamiętać, że wraz z Kościołem przybyły do Polski pierwsze księgi, a umiejący pisać zakonnicy pracowali w kancelariach tak biskupiej, jak i książęcej. Skąd pochodził Jordan, pierwszy polski biskup, tego nie wiadomo. Teorie są różne: że był w orszaku księżnej Dobrawy, że pochodził z papieskiego dworu... Być może był Chorwatem, których w Rzymie było sporo, a jako Słowianin okazał się idealnym kandydatem do misyjnego biskupstwa w słowiańskim Państwie Gnieźnieńskim. Jeśli tak było, językowo miał znacznie prościej, choć i tak niełatwo. "Chrystianizując poddanych Mieszka - jak pisał kronikarz Thietmar - wiele się z nimi napocił, zanim (...) nakłonił ich słowem i czynem do uprawy winnicy Pańskiej".

Biskup Jordan zapisał się w kronice jako gorliwy misjonarz. To bardzo ciekawe, bo oznacza, że poważnie potraktował swoją misję ewangelizacyjną. Warto na to spojrzeć właśnie z tej strony, że prócz całego kontekstu wielkiej historii był też ten najzwyczajniejszy: skłonienie ludzi do wiary w Chrystusa. Chyba mu się to udało, skoro Jan Długosz pisał, że pierwszy poznański biskup umarł w 984 r. jako "czcigodny w opinii książąt i ludu".

Misja Madagaskar

Pomysły organizatorów tegorocznych obchodów 1050-lecia poznańskiej archidiecezji mocno wiążą się właśnie z misyjnością. W maju miała miejsce Misja Talitha kum - w różnych miejscach Poznania ewangelizowano słowami, muzyką, sztuką, tańcem, ale też poprzez konkretne gesty miłości. Największym takim gestem - znakiem wdzięczności za przybycie do Polski biskupa misyjnego - będzie remont szkoły i kaplicy w kraju misyjnym, na Madagaskarze, który sfinansuje archidiecezja poznańska. 

"Świętowanie jubileuszu winno zaowocować naszym większym zaangażowaniem w życie i misję Kościoła, przede wszystkim w życie naszych parafii, gdyż parafia jest podstawową wspólnotą zbawienia i miejscem budowania Kościoła" - napisał w specjalnym liście abp Stanisław Gądecki, który jest 96. następcą biskupa Jordana.

Procesje, koncerty, nabożeństwa

Główne obchody jubileuszowe odbędą się 22-24 czerwca. Szczególnym znakiem będzie wizerunek Matki Bożej w Cudy Wielmożnej z sanktuarium na Górze Przemysła w Poznaniu. Obraz ten w piątek 22 czerwca przeniesiony zostanie w procesji do fary, gdzie o północy odbędzie się Pasterka Maryjna. Wcześniej, o godzinie 20.30, czeka nas główny koncert tych obchodów - na Ostrowie Tumskim zaśpiewają gwiazdy polskiej sceny muzycznej. Oprócz religijnych pieśni usłyszymy też patriotyczne, wszystko w nowych aranżacjach, z chórem i orkiestrą Teatru Muzycznego w Poznaniu. Gwiazdą wieczoru będzie zespół Il Divo, który tworzy czterech śpiewaków: hiszpański baryton Carlos Marín, szwajcarski tenor Urs Toni Bühler, amerykański tenor David Miller oraz tenor francuski Sébastien Izambard. Zaprezentują oni popularne piosenki w symfoniczno-operowych aranżacjach.

W sobotę 23 czerwca na Stary Rynek przemaszerują wspólnoty religijne, pokazując swój misyjny charyzmat mieszkańcom. Stamtąd w procesji z cudownym maryjnym obrazem, będącym od piątku w farze, przejdą do katedry. Tam o godzinie 17 czeka nas główna msza święta pod przewodnictwem legata papieskiego. By symbolice stało się zadość, papież Franciszek ustanowił nim arcybiskupa Pragi kardynała Dominika Dukę. Po mszy świętej zaplanowano koncert z chrześcijańskimi muzykami. Niedziela, ostatni dzień obchodów, to uroczysta eucharystia dla rodzin w katedrze o godzinie 13 i spotkanie rodzinne na Ostrowie Tumskim.

Z ważnych jubileuszowych wydarzeń czeka nas jeszcze w Poznaniu wystawa rzeźb Romana Kosmali Na skrzydła katedr w Muzeum Archidiecezjalnym (od 13.06, patrz. rozmowa na s. 30), sesja plenarna Rady Konferencji Episkopatów Europy (13-16.09), dziękczynna pielgrzymka do Rzymu (2-10.10), a także sympozja naukowe poświęcone historii biskupstwa poznańskiego. Opublikowana zostanie też czterotomowa historia archidiecezji poznańskiej przygotowana pod kierunkiem profesora Józefa Dobosza.

Jan Gładysiak

• Centralne obchody jubileuszu 1050-lecia pierwszego biskupstwa w Polsce
• Ostrów Tumski
• 22-24.06

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2018