Kultura w Poznaniu

Opinie

opublikowano:

BIENNALE SZTUKI DLA DZIECKA. Sztuka akceptowania uczuć

Są w życiu - młodym i niemłodym - sprawy, o których trudno się rozmawia. Pytania, na które nie ma odpowiedzi. Warto spróbować poszukać ich w sztuce.

. - grafika artykułu
fot. Maciej Zakrzewski

Przyjęło się, że opera to gatunek realizowany grubą kreską, opiewający uniwersalne prawdy i głośne tematy - miłość, śmierć, zdrady, intrygi. Stosunkowo rzadko więc twórcy kierują tę formę do dzieci. Zamówiony przez Biennale Sztuki dla Dziecka "Gwiezdnik" z muzyką Jarka Kordaczuka do libretta Katarzyny Mazur-Lejman, wyreżyserowany przez Krzysztofa Cicheńskiego, to dzieło subtelne, ale odważne, a przy tym zrealizowane z dużym artyzmem.

Nikt nie jest na zawsze

Kira (Anna Langner) jest dziś bardzo smutna. W samotności swojego pokoju na poddaszu próbuje poradzić sobie z uczuciami po stracie babci. Dzieli jej sześćdziesięcioletnie życie przez swoje sześcioletnie, po raz pierwszy stykając się z rzeczywistością śmierci. Rozmyśla o tym, że babci nic się już nie śni i nie da się jej obudzić, że umarła właściwie na zawsze. Ze swoimi emocjami zostaje sama, zbagatelizowana przez dorosłych, którzy deprecjonują jej smutek i potrzebę zrozumienia. Przez otwarte okno dociera do niej niezwykły dźwięk - to Gwiezdnik (Jerzy Mechliński) gra na swoim nieziemskim instrumencie, trąbkotronie. On jeden nie lekceważy jej uczuć, uspokaja, że w smutku nie ma niczego złego. I nie pouczając, uczy wielu ważnych rzeczy, odważnie towarzysząc Kirze w niepojmowaniu spraw najtrudniejszych. Gwiezdnik nie jest zwykłym astronomem. Nie patrzy na gwiazdy (Aleksandra Klimczak, Sylwia Złotkowska, Tomasz Raczkiewicz), on je podsłuchuje. Nim zgasną, opowiadają gaśnie - baśniowe historie, które pomagają przyjrzeć się światu i choć trochę spróbować go zrozumieć.

Opowieść Katarzyny Mazur-Lejman jest bardzo mądra, a przy tym zgrabnie zapisana w libretcie. Autorka za pomocą baśni-nie-baśni porusza ważne i uniwersalne problemy. Rozmawia z widzem niejako z jego poziomu wzroku. Nie moralizuje, stara się nie puentować i nie szafować odpowiedziami. Jej tekst jest momentami bardzo refleksyjny, w dużej mierze właśnie za sprawą oszczędności w podsuwaniu podsumowań i rozwiązań. Równocześnie odważnie nazywa rzeczy po imieniu, bez uciekania w eufemizmy. I dzięki temu "Gwiezdnik" to spektakl, który poruszy nie tylko najmłodszych. Bo to patrzenie z poziomu wzroku odbiorcy nie jest jedynie ukucnięciem przed dzieckiem. Jest trudną sztuką akceptowania uczuć i emocji, niezależną od wieku.

Muzyka jest treścią

Jednym z najlepszych elementów "Gwiezdnika" jest to, co w gatunku operowym uważam za nadrzędne. Znakomita - zwłaszcza w warstwie instrumentalnej - muzyka Jarka Kordaczuka bardzo dojrzale traktuje młodego odbiorcę. Nie stanowi zwyczajowej w sztuce dla dzieci ilustracji, jest raczej narracyjna. Równoważnie dopełnia warstwę tekstowo-fabularną dzieła, stanowi jego substancję. Kordaczuk interpretuje dźwiękami wizję nocnego nieba, w które wsłuchuje się Kira, wizję współgrającą z jej myślami i emocjami - zwłaszcza tymi, których nie da się wyrazić słowami. Partyturę wraz z nim fantastycznie realizują poznańscy instrumentaliści: Anna Zielińska, Tomasz Goliński, Krzysztof Stencel, Maciej Łakomy i Szymon Guzowski. Soliści Teatru Wielkiego w Poznaniu dobrze poradzili sobie z wymagającym wokalnie utworem; spośród śpiewaków najbardziej wyróżnili się - zarówno muzycznie, jak i aktorsko - Aleksandra Klimczak i Tomasz Raczkiewicz, uosabiający gwiazdy Aldurę i Furuda. Nastrój spektaklu ładnie współtworzy scenografia Julii Kosek, która podobnie jak muzyka i tekst łączy w sobie elementy bliższe ziemi z tymi bardziej sferycznymi.

Jestem szczerze wdzięczna organizatorom Biennale Sztuki Dla Dziecka, że zawsze traktują swoich adresatów poważnie i dojrzale, realizując tę zasadę w oparciu o duże doświadczenie w temacie dziecięcej percepcji sztuki i zdarzeń. I że w każdej edycji festiwalu, w których do tej pory miałam możliwość uczestniczyć, znajduję coś, co pozwala mi spojrzeć na świat w nowy sposób. "Gwiezdnik" jest jednym z takich spektakli.

Magdalena Mateja

  • Biennale Sztuki dla Dziecka: "Gwiezdnik" - opera dla dzieci
  • muzyka: Jarek Kordaczuk
  • libretto: Katarzyna Mazur-Lejman
  • reżyseria: Krzysztof Cicheński
  • scenografia i kostiumy: Julia Kosek
  • Scena Wspólna
  • prapremiera: 27.05

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2019