Kultura w Poznaniu

Opinie

opublikowano:

ALE KINO. Społeczne przyzwolenie na gwałt

Film "Nieczysta" pokazuje jak społeczeństwo rozprawia się z ofiarami przemocy seksualnej.

. - grafika artykułu
fot. materiały festiwalu Ale Kino!

Życie nastoletniej Leny (w tej roli świetna Dominika Zeleníková) to życie złożone z dobrych i złych chwil. Ma kochających rodziców, którzy jednak większą uwagę skupiają na niepełnosprawnym synu Bohdanie. Atmosfera w domu jest na zmianę to gęsta i nerwowa, to całkiem normalna. Lena chodzi do szkoły, tańczy w klubach ze swoimi rówieśnikami, czyta książki przy nocnej lampce. Linearne życie nastolatki przerywa gwałt, którego dokonuje na niej nauczyciel matematyki. Dziewczyna nie może poradzić sobie z tym, co się stało. Po nieudanej próbie samobójczej, ląduje w szpitalu psychiatrycznym.

Film Terezy Novotovej jest zapisem jednostkowego doświadczenia traumy i przemocy oraz tego jak normy i przekonania społeczne przyzwalają na gwałt i trywializują go. Według reżyserki społeczeństwo ma do zaproponowania ofierze dwa rozwiązania. W pierwszym zaleca się schizofreniczne wyparcie wspomnień i emocji związanych z gwałtem. Osoba zostaje zmuszona wobec grupy do podania w wątpliwość popełnionego czynu, przyznając, że było ono wytworem jej wyobraźni. W "Nieczystej" to przypadek Ivy, dzielącej pokój w szpitalu psychiatrycznym z Leną. Nikt poza główną bohaterką nie wierzy, że była wielokrotnie poniżana i wykorzystywana seksualnie przez ojca. Jej opowieść budzi w uczestnikach terapii grupowej agresywny sprzeciw. Zarzucają dziewczynie kłamstwo.

Innym sposobem jest całkowite zapomnienie. Stan psychiczny Leny jest według lekarzy beznadziejny. To, co go wywołało obezwładniło jej siły życiowe i wpędziło w depresję. Najlepszym rozwiązaniem jest według nich zastosowanie elektrowstrząsów. Po nich część wspomnień ma ulec zapomnieniu.

Oba rozwiązania systemowe nie przynoszą jednak oczekiwanego rezultatu. Współlokatorka Leny, po otrzymaniu wypisu ze szpitala, wobec konieczności powrotu do ojca, wiesza się na klamce. Próba amputowania wspomnień za pomocą elektrowstrząsów okazuje się nieudana. Pamięć o gwałcie wraca stopniowo, najpierw w snach i lękach, później w całości, krusząc atrapę spokoju. - Już jesteśmy martwe. Ich za to winię - mówi do Leny Iva. Jedyne, co mogą zrobić to fantazjować o swojej śmierci. Dziewczyny przed snem wymyślają sposoby, na które mogłyby sobie odebrać życie. Jest to ostatnia możliwość zadecydowania o sobie jako podmiocie, jako istocie obdarzonej wolną wolą.

Film budzi w świadomym odbiorcy lęk i bezradność. Reżyserka zdaje się konkludować: "Nawet jeżeli rodzina i bliscy uwierzą ofierze, to otoczenie i organy powołane do ścigania przestępców seksualnych mogą zgotować jej piekło".

Marta Maciejewska

  • 35. Międzynarodowy Festiwal Filmów Młodego Widza Ale Kino!
  • "Nieczysta"
  • reż. Tereza Nvotová
  • kolejna projekcja: 9.12, g. 19.30, Multikino 51