Centrum Szyfrów Enigma w Poznaniu nie ma, jak na razie, własnego egzemplarza najsłynniejszej maszyny szyfrującej. Jednak Enigma jest stale dostępna na ekspozycji, a co kilka miesięcy prezentowane są kolejne modele tego urządzenia, wypożyczane przez zaprzyjaźnione instytucje. Pokazana w czwartek 3 sierpnia maszyna w wersji K 470 to już piąty model Enigmy wystawiony w centralnym miejscu ekspozycji CSE.

- Nieznany jest rok produkcji tego modelu, ale wiadomo, że Enigmy produkowano od 1927 roku, a wersję K od roku 1936. Ten model nie miał łącznicy kablowej, miał za to cztery wirniki, w odróżnieniu od najpowszechniejszego rozwiązania w Enigmie, czyli trzech wirników i łącznicy - tłumaczy pułkownik Dariusz Matysek z Agencji Wywiadu.

Enigmy typu K były przeznaczone na rynek cywilny i wykorzystywane przez różne służby i instytucje, m.in. koleje Rzeszy (Reichsbahn). Były też sprzedawane poza granice Niemiec do państw satelickich, używała ich m.in. włoska marynarka wojenna (Regia Marina). Wykorzystywano je również w hiszpańskiej wojnie domowej oraz w armii szwajcarskiej (jako model Swiss-K). Właśnie szwajcarską wersję Enigmy udało się rozszyfrować polskim kryptologom w czasie wojny, gdy pracowali w tajnym francuskim ośrodku radiowywiadowczym Cadix, niedaleko Uzes. Informację o tym przekazano kanałami dyplomatycznymi władzom szwajcarskim, co poskutkowało stopniowym wycofywaniem Enigm z użycia w tym kraju i opracowaniem przez Szwajcarię własnej maszyny szyfrującej.

Enigma typu K pochodzi ze zbiorów Agencji Wywiadu i jest drugim egzemplarzem wypożyczonym przez tę instytucję do Poznania. Jak wyjaśnił pułkownik Matysek, została podarowana Polsce przez służby wywiadowcze kraju zaprzyjaźnionego w uznaniu zasług polskich kryptologów i w podziękowaniu za współpracę z polskim wywiadem w ostatnich latach. Matysek zapewnił, że nie jest to koniec współpracy Agencji Wywiadu z Centrum Szyfrów Enigma i zapowiedział kolejne wydarzenia organizowane wspólnie przez te instytucje. Można się więc domyślać, że w posiadaniu AW są inne egzemplarze Enigmy, które być może zobaczymy w Poznaniu.

Obecnie prezentowany egzemplarz będzie można oglądać w CSE do końca kwietnia 2024 roku. Można go także zobaczyć w filmie animowanym Gotowy...? dostępnym na stronie internetowej Agencji Wywiadu (www.aw.gov.pl) oraz na kanale AW w serwisie You Tube.

Szymon Mazur

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2023