Dom Bretanii zaprasza do wspólnego odkrywania Turcji, kraju kontrastów, o sięgającej kilkunastu tysięcy lat historii i bogatej kulturze, w której łączą się wpływy perskie, rzymskie, bizantyjskie, osmańskie i wiele innych. W ramach festiwalu odbędą się spotkania podróżnicze, artystyczne, koncert, pokazy filmowe, a nawet... wspólny wieczór z opowieściami oraz inny, podczas którego uczestnicy poznają tajniki parzenia kawy po turecku.

Prezentacja ebru - 15.10, g. 15 (Dom Bretanii)

Ebru - tradycyjna wschodnia sztuka zdobienia papieru, niezwykle popularna w Turcji, polegająca na przenoszeniu na papier wzorów tworzonych przy pomocy farb rozpryskiwanych pędzelkami i patyczkami na wodzie zagęszczonej m.in. karagenem. Powstaje unikalny wzór przypominający desenie na marmurze, stąd nazwa papier marmurkowy. Ze względu na unikalność wzoru, używano go jako podłoża dla dokumentów i kaligrafii muzułmańskiej oraz do oprawiania książek. Ebru jest skodyfikowaną formą sztuki, wpisaną na Listę Światowego Dziedzictwa Niematerialnego UNESCO, której w Turcji uczy się w relacji mistrz-uczeń.

Spotkanie poprowadzi Anna Żymełka-Pietrzak, która techniki ebru uczyła się w Stambule w Pracowni Kirkambar Sanat Emine i Gürsela Uğurlu w 2019 roku. Współpracuje z Instytutem im. Yunusa Emre w Warszawie jako nauczycielka tej sztuki.

Pieśni i melodie ludów Anatolii. Trio Fourniau/López/Barou - 16.10, g. 19 (Scena na Piętrze)

Francuska pieśniarka i multiinstrumentalistka Eléonore Fourniau przez sześć lat mieszkała w Turcji, gdzie uczyła się tamtejszej muzyki i języków. Przy akompaniamencie popularnego w Turcji sazu (lutni o długiej szyjce) oraz liry korbowej, śpiewa o smutkach i radościach ludów Anatolii, od rozdzierających serce lamentów kurdyjskich po poematy alawitów, przechodząc przez melodie halay wykonywane podczas weselnych tańców. Artystka znajduje źródło inspiracji w Anatolii, której muzykę wykonuje, zdaniem niektórych Turków, lepiej od nich samych! Eléonore wystąpi w trio z wybitnymi muzykami będącymi od lat towarzyszami jej muzycznych podróży: Sylvainem Barou, bretońskim flecistą i wirtuozem innych instrumentów dętych oraz Efrénem Lópezem z Hiszpanii, mistrzem muzyki modalnej i średniowiecznej, innowacyjnym instrumentalistą i kompozytorem.

Muzea i kultura Stambułu - 18.10, g. 18 (Dom Bretanii)

Wykład przybliży historię jednego z najbardziej niezwykłych miast w Europie, którego położenie na granicy kontynentów zdeterminowało jego losy. Wybrane zabytki i muzea pozwolą poznać dzieje Stambułu. Poprowadzi go Piotr Szaradowski - muzealnik, doktor historii sztuki, wykładowca akademicki.

Magiczne drzewo - spektakl teatru cieni Karagöz w wykonaniu Teatru Ka - 19.10, g. 18 (Dom Bretanii)

Wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO turecki teatr cieni Karagöz to jedna z kilku tego typu tradycyjnych technik teatralnych, jakie możemy spotkać w Azji. Większość przedstawień opowiada o przygodach dwóch przyjaciół, którzy wciąż pakują się w tarapaty. Są nimi Karagöz, od którego imienia teatr wziął swoją nazwę, oraz Hacivat. Karagöz jest prosty, niewykształcony i rubaszny, a Hacivat to jego przeciwieństwo. Różni ich wszystko - są jak ogień i woda - lecz bez siebie nie mogą żyć. Tej dwójce towarzyszy cała plejada postaci zamieszkujących dawny Stambuł, przedstawionych w dowcipny sposób, z przymrużeniem oka.

Teatr Ka istnieje od 2013 roku. Współtworzą go Umut Nebioğlu oraz Albert Kwiatkowski. Umut Nebioğlu tajniki sztuki teatru cieni Karagöz poznawał przez siedem lat u Tacettina Dikera - jednego z największych tureckich mistrzów, a który ostatecznie zamieszkał w Warszawie, gdzie wykonuje lalki i dekoracje do kolejnych sztuk. Członek tureckiej organizacji skupiającej artystów lalkarzy UNIMA Türkiye. Albert Kwiatkowski jest z kolei iranistą i tłumaczem literatury perskiej.

Opowieści z pałacu sułtana. Wykład performatywny - 20.10, g. 18 (Dom Bretanii)

Pałac sułtana to dwór rządzący się specjalną hierarchią. Opowieści przeprowadzają nas przez szkołę pałacową Enderun, gdzie brańcy uczyli się, aby podjąć pracę w administracji dworskiej, oraz zamknięty dla świata zewnętrznego harem. Tutaj branki i brańcy z różnych części świata musieli porzucić swoją przeszłość i zapomnieć o tym, kim byli (czyżby?). W zamian jednak zyskiwali nowe życie, a wraz z nim nowe umiejętności. W sułtańskiej niewoli otwierały się przed nimi możliwości, o jakich nie mogli marzyć, gdy byli wolni. Seraj kipiał od intryg, niewolnice rywalizowały ze sobą o względy sułtana. Ta, której udało się zdobyć jego serce, zdobywała władzę w haremie i nierzadko współdecydowała o polityce Imperium Osmańskiego. Czas wolny od zakulisowych intryg umilały zaś sobie snując opowieści. W programie pojawią się opowieści o losach: Wojciecha Bobowskiego (brańca z jasyru, poligloty z XVII w.) oraz branek i wolnych kobiet słowiańskiego pochodzenia: Roksolany (sułtanki Hürrem, XVI w., żony Sulejmana Wspaniałego), Marii Dubniewiczowej (XVII w., branki z Radruża) oraz Salomei Reginy Pilsztynowej (okulistki z XVIII w.).

Wykład poprowadzi Agnieszka Aysen Kaim - polska orientalistka tureckiego pochodzenia, tłumaczka języka tureckiego, doktor i adiunkt w Instytucie Slawistyki PAN. Członkini Stowarzyszenia "Grupa Studnia", w którym działa jako opowiadaczka i animatorka kultury, autorka książek poświęconych tematyce tureckiej. W ramach XIV Festiwalu Kultur Europy poprowadzi także spotkanie poświęcone parzeniu kawy oraz herbaty według tradycji tureckiej - odbędzie się 21.10 o g. 18 w Domu Bretanii.

Warsztaty tańców tureckich - 22.10, g. 11 (Retro Dance Studio)

W programie tradycyjne tańce tureckie oraz nieco nowocześniejsze choreografie do znanych melodii tureckich. Stopień trudności umiarkowany, mile widziani także początkujący. Przydadzą się wygodne buty oraz woda.

Warsztatu poprowadzi Anna Trąbała - tancerka zakochana w tańcach w kręgu, zwłaszcza bałkańskich i bretońskich, uczestniczy w seminariach tanecznych za granicą m.in. w Turcji, Bułgarii, Chorwacji, na Krecie. Organizuje warsztaty taneczne z udziałem instruktorów z Macedonii, Bułgarii, Turcji czy Armenii. Cena: 10 zł. Zapisy: elwira@dombretanii.org.pl

Wyspy Książęce z perspektywy polskiego mieszczucha - 25.10, g. 18 (Dom Bretanii)

Krótka prezentacja znajdujących się po azjatyckiej stronie Stambułu Wysp Książęcych - miejsca wygnania dla szlachty, książąt, a nawet królowych, począwszy od epoki rzymskiej do końca epoki bizantyjskiej.

W ramach festiwalu odbędą się także pokazy filmowe w Kinie Muza oraz wystawa fotografii najpiękniejszych miejsc w Turcji. Pełny program dostępny tutaj.

oprac. red.

• XIV Festiwal Kultur Europy. Turcja
• 15-27.10
• Dom Bretanii, Kino Muza, Scena na Piętrze, Retro Dance Studio
• wstęp wolny (poza wydarzeniami biletowanymi)
• program