Romuald Grząślewicz (1941-2022)
Swoimi śmiałymi pomysłami umiał zarazić innych. Był prezesem Fundacji Sceny na Piętrze TESPIS, szefem teatru, aktorem, reżyserem, scenarzystą, menedżerem, poetą. Na Masztalarską potrafił ściągnąć najwybitniejszych artystów. W Scenie na Piętrze występowali m.in. Grażyna Barszczewska, Barbara Wrzesińska, Anna Dymna czy Roman Wilhelmi. Temu ostatniemu - poznaniakowi z urodzenia - z jego inicjatywy wmurowano na Masztalarskiej tablicę pamiątkową, postawiono pomnik i, najważniejsze, w 2008 roku zainaugurowano Dni Romana Wilhelmiego. Grząślewiczowi zależało na różnorodności repertuarowej, na propagowaniu współczesnej dramaturgii - stąd cieszące się popularnością otwarte konkursy. Scena na Piętrze rozbrzmiewała też często muzyką i, co istotne - mogła liczyć na wierną publiczność. Elegancko ubrany gospodarz osobiście witał gości, a po spektaklach zapraszał na rozmowy z artystami.
Aleksander Łukasiewicz (1924-2022)
Bez Ogrodu Botanicznego nie wyobrażał sobie życia. Nic w tym dziwnego - był z nim związany od 1951 roku, a 30 lat później został dyrektorem. Urodzony daleko od Poznania, na Lubelszczyźnie, tutaj studiował i zdobywał kolejne stopnie naukowe na UAM. Pięknie dla laika brzmi tytuł jego pracy habilitacyjnej z 1967 roku: Rytmika rozwoju bylin. Jako placówka naukowa "Botanik" należy do wysoko notowanych w świecie ogrodów botanicznych. Łukasiewicz zajmował się m.in. jego historią, a także rolą i kształtowaniem zieleni miejskiej, co w obecnej dobie ma szczególną wartość. Mimo przejścia na emeryturę nadal pracował w Ogrodzie - aż do roku 2007, a i później bywał tam bardzo często. Podobnie jak współpracownicy dbał o to, by "Botanik" zachwycał swą urodą mieszkańców Poznania i przyczyniał się do poznawania świata przyrody. Był m.in. rzeczoznawcą Stowarzyszenia Naukowego Inżynierów i Techników Ogrodnictwa, działał w PTPN, pasję botaniczną przekazał synowi.
Kazimiera Nogajówna (1933-2022)
Artystka obdarzona niezwykłym, niezapomnianym głosem. Wszystkim, którzy słuchali wierszy w jej interpretacji, tembr tego głosu na zawsze pozostaje w pamięci. Była aktorką cenioną, lubianą i gorąco oklaskiwaną na scenach Zielonej Góry, Kalisza, Szczecina, Łodzi i oczywiście Poznania. Tu występowała najdłużej - w Teatrze Nowym od 1983 aż do 2003 roku. Laureatka wielu nagród za sceniczne kreacje. W Kaliszu na Spotkaniach Teatralnych wprost brylowała - laury zdobywała aż trzy razy! - m.in. w 1976 roku za rolę Marii Stuart w spektaklu przygotowanym przez Teatr Bogusławskiego. A i później - w 1990 roku - w Opolu uhonorowana została za rolę Anieli w Damach i huzarach. Nie stroniła od filmu. Zagrała m.in. w Kobiecie prowincjonalnej Agnieszki Holland, która żałowała niedawno, że nie wykorzystała jej talentu w innych swoich realizacjach. Lubiana przez publiczność, doceniana też przez władze Poznania.
Leszek Adamczewski (1948-2022)
Historia zdominowała całe jego życie: dziennikarz, związany z "Głosem Wielkopolskim", ale przede wszystkim autor trzydziestu książek poświęconych w zdecydowanej większości tajemnicom II wojny światowej. Oto kilka tytułów: Podziemny skarbiec Trzeciej Rzeszy, Klęska gauleitera. Sensacje z Kraju Warty. Dymy nad Gdańskiem. Agonia Prus Zachodnich etc. Sięgał też do lat późniejszych, opisując Słynne i przemilczane tragedie w powojennej Polsce. Interesowały go czasy wcześniejsze, był m.in. zafascynowany powstaniem wielkopolskim. Jak wspominają koledzy z "Głosu", do każdego tematu przystępował uzbrojony w niezwykle bogatą dokumentację: nie były to tylko książki, ale także dziesiątki wycinków prasowych, fotografii, fiszek... Dobrze obeznany z historią, nie narzucał swojego zdania, słuchał, przekonywał, a wszystko to robił to z uśmiechem i skutecznie... Był też jednym z filarów miesięcznika "Odkrywca".
Benon Hardy, a właściwie Bernard Biegoń (1930-2022)
Dla tysięcy poznaniaków pozostaje niezapomnianym członkiem Poznańskiej Piętnastki Radiowej i pierwszym w Polsce wirtuozem grającym na organach Hammonda. Jako pianista - kształcił się m.in. pod okiem prof. Zdzisława Drzewickiego w Warszawie - organista i klawesynista towarzyszył obu naszym znakomitym chórom chłopięcym - Stefana Stuligrosza i Jerzego Kurczewskiego, a także Symfonicznej Orkiestrze Objazdowej pod dyrekcją Jerzego Młodziejowskiego. Występował z kabaretem Wagabunda, akompaniował m.in. Marii Koterbskiej i Paulusowi Raptisowi. Koledzy muzycy, a także publiczność zapamiętali go jako człowieka bardzo skromnego, koleżeńskiego i zawsze uśmiechniętego. Urodzony w Rybniku, lwią część swojego artystycznego życia związał z Poznaniem.
Stefan Jurga (1946-2022)
Obdarzony niezwykłą energią rektor UAM (1996-2022), fizyk światowej sławy, twórca Centrum NanoBioMedycznego, organizator nauki pełniący też funkcje ministerialne, laureat Fundacji Humboldta, wykładowca na wielu zagranicznych uniwersytetach, a przedtem ich stypendysta. Członek Saksońskiej Akademii Nauk. Za jego rektorskich czasów powstało Collegium Polonicum w Słubicach i Collegium Europaeum w Gnieźnie, rozbudowywał się kampus Morasko, powstawały zamiejscowe ośrodki UAM, w struktury uczelni powrócił Wydział Teologiczny. Był pomysłodawcą Międzynarodowego Festiwalu Chórów Studenckich "Uniwersitas Cantat", współorganizował spotkania młodzieży nad Lednicą i Festiwal Sztuki Słowa "Verba Sacra". Uhonorowany m.in. Krzyżem Komandorskim Odrodzenia Polski i papieskim Orderem św. Sylwestra.
Andrzej Niedziałkowski (1946-2022)
Niestrudzony, pełen pasji dyrygent. Nauki pobierał u mistrzów dyrygentury - profesorów Stanisława Kulczyńskiego i Stefana Stuligrosza. Pod jego długoletnim kierownictwem Chór Męski "Arion" - zespół o stuletniej tradycji - zdobywał laury na festiwalach, m.in. w Legnicy i Pabianicach. W Katowicach Niedziałkowski otrzymał nagrodę dla najlepszego dyrygenta. Z Arionem koncertował w wielu krajach Europy, m.in. w Austrii, Niemczech, Francji, Holandii, Wielkiej Brytanii. Przez ponad czterdzieści lat związany był z Państwową Szkołą Muzyczną w Zbąszyniu - najpierw jako nauczyciel, potem dyrektor. W 2008 roku z byłymi chórzystami Słowików utworzył Chór Męski Kompanii Druha Stuligrosza gorąco przyjmowany przez publiczność, wzmacniający koleżeńskie więzi i umożliwiający kontynuację muzycznych pasji.
Jerzy Gurawski (1935-2022)
Jeden z najbardziej znanych i cenionych polskich architektów. Poznaniacy doskonale znają jego realizacje - budynki różnych wydziałów UAM na Morasku, Aulę Nova Akademii Muzycznej, zespół apartamentowo-hotelowy Wstęga Warty, a ostatnio Teatr Tańca przy ul. Taczaka. Teraz czekamy na wybudowanie zaprojektowanej przez niego kładki berdychowskiej przez Wartę. Mniej znana jest jego twórczość jako architekta przestrzeni teatralnej u Jerzego Grotowskiego. Z tym eksperymentalnym teatrem współpracował przez wiele lat - zagadnienie to było zresztą tematem jego pracy dyplomowej na krakowskiej uczelni. Dwukrotny zdobywca Nagrody im. Jana Baptysty Quadro na najlepsze realizacje w Poznaniu, przez dwie kadencje prezes poznańskiego SARP-u, niekonwencjonalny, uwielbiany przez studentów wykładowca, świetny, pełen humoru rozmówca.
Bogdan Walczak (1942-2022)
Był badaczem i propagatorem dziejów języka polskiego, językoznawcą, polonistą, slawistą, autorem ponad 1000 publikacji, z których około 750 to prace naukowe z zakresu historii języka polskiego, metaleksykografii, gramatyki i leksykologii, kultury komunikacji językowej, socjolingwistyki, onomastyki, glottodydaktyki, językoznawstwa. Profesor nauk humanistycznych, były prorektor UAM i były dziekan Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej UAM. Autor Słownika gwary miejskiej Poznania. Niezwykle ceniony współpracownik Wydawnictwa Miejskiego Posnania, zasłużony członek komitetu redakcyjnego "Kroniki Miasta Poznania".
Jan Górski (1922-2022)
Człowiek o filmowym życiorysie. Dożył stu lat, a wiele z nich było niezwykle trudnych. Jako żołnierz AK, przeżył rozstrzelanie, bo pocisk przeszedł przez klatkę piersiową nie uszkadzając narządów. Kontynuował walkę z okupantem, a zaraz po wojnie trafił do więzienia. Tym razem na krótko, bo dłuższą odsiadkę w stalinowskim więzieniu rozpoczął się w 1949 roku. Zarzucono mu m.in. z współpracę z Niemcami i skazano na karę śmierci. Wyroku nie wykonano, bo wstawiły się za nim dwie Żydówki, które wywiózł z likwidowanego getta. Wyrok dożywocia jednak obowiązywał i dopiero polityczna odwilż po roku 1956 przyniosła uwolnienie. Mógł wreszcie dokończyć w Poznaniu wymarzone studia medyczne. W 1989 roku współtworzył Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej i był prezesem Okręgu Wielkopolskiego. Był inicjatorem budowy pomnika Polskiego Państwa Podziemnego w Poznaniu.
Jacek Łukomski (1950-2022)
Lekarz, samorządowiec, rzutki menadżer. Jako wiceprezydent Poznania (1992-1998) nadzorował służbę zdrowia, pomoc społeczną i kulturę. To za jego czasów wystartował Międzynarodowy Festiwal Teatralny MALTA, prężnie rozwijało się Wydawnictwo Miejskie. Prawie dwadzieścia lat - do 2017 roku - był dyrektorem Szpitala Wojewódzkiego, także ekspertem Światowej Organizacji Zdrowia i doradcą Banku Światowego, redaktorem naczelnym pisma "Menadżer Zdrowia". Ceniony za zdolności negocjacyjne podczas trudnych rozmów ze środowiskiem służby zdrowia - był niegdyś działaczem podziemnej "Solidarności". W 1999 roku uhonorowany m.in. Medalem im. Karola Marcinkowskiego za zasługi dla poznańskiej uczelni medycznej.
Czesław Cybulski (1935-2022)
Współautor znakomitych osiągnięć naszych młociarzy. Pod jego kierunkiem sportowe szlify uzyskiwali sportowcy o światowej sławie - Szymon Ziółkowski - mistrz olimpijski i mistrz świata, niezwykle zdolna i podziwiana od lat wielokrotna mistrzyni olimpijska i rekordzistka świata Anita Włodarczyk, dalej Paweł Fajdek i Joanna Fiedorow. Znakomity trener urodził się w Mosinie, kształcił w Gdańsku i na Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, ale tytuł doktorski uzyskał na poznańskiej uczelni w 1978 roku. W latach 70. i 80. związany był z AZS-em Poznań. W 2000 roku otrzymał Nagrodę im. Eugeniusza Piaseckiego, założyciela i patrona naszej sportowej uczelni, 13 lat później tytuł Zasłużony dla Miasta Poznania, a rok temu Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.
Przemysław Borkowicz (1961-2022)
Znany i ceniony poznański architekt, współautor m.in. projektu Starego Browaru, terminalu lotniska Ławica i głównego wejścia na Międzynarodowe Targi Poznańskie. Ukończył Wydział Budownictwa Lądowego Politechniki Poznańskiej. Po studiach trafił do pracowni prof. Klemensa Mikuły oraz studia architektonicznego w Oslo. Z Piotrem Barełkowskim był współzałożycielem autorskiego Studia ADS, które czterokrotnie otrzymywało Nagrodę Prezydenta im. Jana Baptysty Quadro za najlepsze budynki wybudowane w Poznaniu. Wśród jego projektów była także siedziba poznańskiej straży pożarnej przy ul. Masztalarskiej, Scena Wspólna przy szkole Łejery, Galeria MM na Al. Marcinkowskiego i centrum handlowe King Cross.
Stefan Jurga (1946-2022)
Obdarzony niezwykłą energią rektor UAM (1996-2022), fizyk o światowej sławie, twórca Centrum NanoBioMedycznego, organizator nauki pełniący też funkcje ministerialne. Laureat Fundacji Humboldta, wykładowca na wielu zagranicznych uniwersytetach, a przedtem ich stypendysta, członek Saksońskiej Akademii Nauk. Za jego rektorskich czasów powstało Collegium Polonicum w Słubicach i Collegium Europaeum Gnesnense w Gnieźnie, rozbudowywał się kampus Morasko, powstawały zamiejscowe ośrodki UAM, a w struktury uczelni powrócił Wydział Teologiczny. Był pomysłodawcą Międzynarodowego Festiwalu Chórów Studenckich "Universitas Cantat", współorganizował spotkania młodzieży nad Lednicą i Festiwal Sztuki Słowa "Verba Sacra". Uhonorowany m.in. Krzyżem Komandorskim Odrodzenia Polski i papieskim Orderem św. Sylwestra.
Jacek Łukomski (1950-2022)
Lekarz, samorządowiec, rzutki menadżer. Jako wiceprezydent Poznania (1992-1998) nadzorował służbę zdrowia, pomoc społeczną i kulturę. To za jego czasów wystartował Międzynarodowy Festiwal Teatralny Malta, prężnie rozwijało się Wydawnictwo Miejskie. Prawie dwadzieścia lat - do 2017 roku - był dyrektorem Szpitala Wojewódzkiego, a także ekspertem Światowej Organizacji Zdrowia i doradcą Banku Światowego, redaktorem naczelnym pisma "Menadżer Zdrowia". Ceniony za zdolności negocjacyjne podczas trudnych rozmów ze środowiskiem służby zdrowia - był niegdyś działaczem podziemnej Solidarności. W 1999 roku uhonorowany Medalem im. Karola Marcinkowskiego za zasługi dla poznańskiej uczelni medycznej.
Romuald Połczyński (1933-2022)
Dziennikarz i publicysta. W 1990 roku koledzy powierzyli mu funkcję redaktora naczelnego "Expressu Poznańskiego". Ceniony i lubiany nie tylko w zawodowym środowisku - znawca i popularyzator muzyki, autor setek artykułów i recenzji muzycznych, wielu publikacji książkowych, związany przez lata z Towarzystwem Muzycznym im. Henryka Wieniawskiego, pieczołowicie dokumentujący historię skrzypcowych konkursów. Z myślą o upowszechnianiu muzyki symfonicznej i operowej w 1961 roku zainicjował cieszące się wielką popularnością Koncerty Poznańskie. Nie doczekał 500. koncertu w Auli Uniwersyteckiej. Zmarł w przeddzień wydarzenia, które stało się podziękowaniem publiczności za to niezapomniane dzieło.
Henryk Sufryd (1925-2022)
Nestor poznańskich architektów i urbanistów, człowiek o ciekawym życiorysie, poznaniak z krwi i kości. Pracował m.in. przy projektowaniu autostrad A-2 i A-4, osiedli mieszkaniowych, m.in. Marysieńki, rozszerzaniu wschodniego klina zieleni etc. Aktywny w działalności społecznej - m.in. całe życie stał na straży swego środowiska - dbał o to, byśmy wiedzieli, komu zawdzięczamy nowe domy, trasy komunikacyjne, osiedla. Inicjator tablic pamiątkowych i przeniesienia na Cmentarz Zasłużonych postaci tej miary co Roger Sławski, Zbigniew Zieliński, Władysław Czarnecki czy Marian Andrzejewski.
Grażyna Wrońska
© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2022