Ta historia to właściwie gotowy materiał na trzymający w napięciu thriller. Wystarczyłoby obsadzić w roli głównej Kevina Spacey i Oscar dla twórców w kieszeni (w najgorszym razie Emmy - za wersję serialową). Tymczasem przypadek Bernarda L. Madoffa - potentata na Wall Street, właściciela elitarnego funduszu skupiającego największych inwestorów: banki i firmy z całego świata, ludzi biznesu, polityki i kultury, który stworzył największą piramidę finansową świata - trafia do szuflady z napisem "kino dokumentalne". Bliżej mu przy tym do reportażu telewizyjnego niż poruszającego, autorskiego dokumentu. A szkoda, bo potencjał w tej historii tkwi ogromny.

Bohaterką filmu (reż. Derek Anderson, Victor Kubicek) jest Eleanor Squillari, której przez 25 lat życia wydawało się, że pracuje w najlepszym miejscu pod Słońcem. Przez tyle czasu bowiem była osobistą sekretarką Madoffa (pieszczotliwie przez nią i znajomych nazywanego Bernim). I mimo, że od gabinetu szefa dzieliło ją przez lata zaledwie parę kroków - nie miała pojęcia o tym, co dzieje się za jego drzwiami.

Poznajemy Eleanor w momencie, kiedy jej były szef (konsekwentnie pieszczotliwie nazywany Bernim) odsiaduje pierwsze lata z 150- letniego wyroku. Kobieta próbuje na własną rękę poprowadzić śledztwo, odkryć motywy działania swojego pracodawcy. Próbuje zrozumieć.

Sporo faktów znanych jest z doniesień medialnych: Madoff zostaje aresztowany przez FBI 11 grudnia 2008 r. pod zarzutem nadużyć finansowych na kwotę ponad 60 miliardów dolarów. Liczba poszkodowanych, który zaufali jego funduszowi - "Bernard L. Madoff Investment Securities" - sięga ośmiu tysięcy osób i firm, są wśród nich zarówno rekiny finansjery, znani aktorzy (m.in. John Malkovich i Kevin Bacon) jak i zwykli Amerykanie, którzy powierzyli mu oszczędności swojego życia. 29 czerwca 2009 roku Madoff zostaje skazany na 150 lat więzienia.

Oficjalne śledztwo zostaje zakończone w momencie przyznania się finansisty do winy. Eleanor próbuje jednak poprowadzić swoje. Czuje się winna wobec tych, których oszukał Madoff, choć sama przecież też jest jego ofiarą. Z ustaleń byłej sekretarki: rozmów ze współpracownikami, poszkodowanymi, dokumentów, które wykopuje ze swojego biurka, niewiele jednak wynika. Widz pozostaje z mnóstwem pytań w głowie: Jak przez ponad 40 lat (Madoff założył fundusz już w latach 60. ubiegłego wieku, piramida działa od lat 80.) w sercu Wall Street udało się utrzymać finansową fikcję na taką skalę? Jaką rolę w całej sprawie odegrała żona Madoffa, która jako jedyna stoi za nim murem w momencie aresztowania? Czy synowie finansisty faktycznie nie wiedzieli nic o działalności ojca? Kto jeszcze tworzył najbliższy krąg wtajemniczonych? Jakim człowiekiem tak naprawdę był Madoff?...

Być może to lista pytań, od której można zacząć tworzenie scenariusza fabularnej historii Bernarda M. Nie tylko Ameryka uwielbia takie historie.

Sylwia Klimek

• Transatlantyk Docs: "W Bogu pokładamy nadzieję"
• reż. Derek Anderson/Victor Kubicek
• USA 2013