James Carter, urodzony pod koniec lat sześćdziesiątych, od najmłodszych lat nasiąkał dźwiękami otaczającego go świata. W Detroit, mieście o niezwykle bogatej historii muzycznej, było to niemal naturalne. Już w wieku 11 lat rozpoczął grę na saksofonie, szybko zgłębiając tajniki zarówno hard-bopu, jak i awangardy. Wpływ takich gigantów jak John Coltrane, Eric Dolphy czy Lester Young z pewnością odcisnął piętno na jego wczesnym rozwoju, ale Carter zawsze szukał własnej ścieżki, chcąc łączyć jazz z muzyką klasyczną, gospel i R&B.

Pod koniec lat osiemdziesiątych, będąc jeszcze nastolatkiem, zaczął przykuwać uwagę na detroickiej scenie jazzowej. Wyróżniał się nie tylko niesamowitą techniką, ale i dojrzałością muzyczną. W wieku 21 lat przeniósł się do Nowego Jorku, gdzie dołączył do New York Organ Ensemble Lestera Bowie. To był moment przełomowy, bo współpraca z tym wybitnym trębaczem otworzyła mu drzwi do międzynarodowej kariery i pozwoliła na interakcje z największymi postaciami światowego jazzu. Otoczony przez ambitnych instrumentalistów, Carter stworzył zespół, w którym eksperyment i wirtuozeria są nierozerwalnie połączone.

James Carter Quintet ma na swoim koncie wiele cenionych albumów. Już debiutancki JC On The Set (1993) zachwycił biegłością techniczną i głębokim zrozumieniem jazzowej tradycji. Album, nagrany przez młodego Cartera w wieku 23 lat, pełen jest energicznych interpretacji standardów i oryginalnych kompozycji, w których słychać wpływy Charliego Parkera i Ornetta Colemana. Natomiast Conversin' With The Elders (1996) to hołd dla mistrzów jazzu, ale także swoisty dialog międzypokoleniowy. Carter zaprosił do współpracy legendy, takie jak wspomniany już Lester Bowie, Harry "Sweets" Edison, Hamiet Bluiett czy Buddy Tate, tworząc platformę do wymiany doświadczeń i muzycznych idei. Na szczególną uwagę zasługują jednak kompozycje, w których saksofonista sięga po instrumenty z różnych epok, od saksofonu C-melody po flet.

Kolejnym wyjątkowym albumem kwintetu jest Chasin' The Gypsy (2000), będący hołdem dla Django Reinhardta, legendarnego gitarzysty gypsy jazzu. Płyta łączy elementy manouche z nowoczesnym jazzem, a Carter, grając na saksofonie sopranowym i sopranino, wydobywa z nich egzotyczne brzmienia, wspierany przez gitarzystę Romero Lubambo, którego subtelne aranżacje nawiązują do tradycji Romów. Z kolei Layin' In The Cut (również z 2000 roku) to śmiały krok w stronę eksperymentów z jazz-fusion i funkiem. Z udziałem takich muzyków jak Jamaaladeen Tacuma na basie i Marc Ribot na gitarze, Carter zgłębia mroczniejsze i bardziej groove'owe brzmienia, grając na saksofonie tenorowym i barytonowym, a także eksperymentując z efektami elektronicznymi.

Dla równowagi, późniejsze Gardenias For Lady Day (2003) jest muzycznym hołdem dla Billie Holiday, ukazującym liryczne oblicze Cartera, gdzie skupia się on na subtelnym frazowaniu i emocjonalnej ekspresji. Technika oddychania cyrkulacyjnego, którą do perfekcji opanował, pozwala mu tworzyć długie, hipnotyzujące frazy, a rozszerzone techniki artykulacyjne dodają jego grze wyjątkowego charakteru, którego wielu saksofonistów może mu zazdrościć. Oprócz działalności koncertowej, Carter bierze udział w różnych projektach muzycznych, często przekraczając granice gatunków. Współpracował z takimi artystami jak Kathleen Battle, Cyrus Chestnut czy Dee Dee Bridgewater. I choć ostatnio nie wydał nowych albumów z kwintetem (ostatnim jak dotąd jest Present Tense z 2008 roku) nadal intensywnie koncertuje, a jego występy pozostają prawdziwym tour de force. Miło będzie zobaczyć go w akcji!

Sebastian Gabryel

• James Carter Quintet
• 28.10, g. 19
• Blue Note
• bilety: 159-209 zł

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2024