Na początku XX wieku wzrosło znaczenie wojsk inżynieryjnych i saperskich na polu bitwy, co doskonale i boleśnie zarazem uwypukliła I wojna światowa. To starcie mocarstw miało charakter wojny pozycyjnej, którego modelowym przykładem była bitwa pod Verdun, nazywana przez szczęśliwców, którzy ją przeżyli, "maszynką do mięsa". Umiejętności, które saperzy nabywali na poligonach, czyli budowa okopów, podkopów, rowów melioracyjnych czy budowa mostów pontonowych, odegrały wówczas niepoślednią rolę. Wojska tej specjalności nie straciły znaczenia w czasie pokoju - oddziały saperów budowały m.in. umocnienia przeciwpowodziowe, drogi i mosty drogowe, linie i mosty kolejowe, udrażniały też zamarznięte porty i brały udział w akcjach przeciwpowodziowych.

Pierwszą jednostkę saperską w Poznaniu, I Batalion Saperów Wielkopolskich, sformowano jeszcze w czasie trwania powstania wielkopolskiego, 19 stycznia 1919 roku. Tydzień później, 26 stycznia 1919 roku, żołnierze tej formacji razem z pozostałymi wojskami garnizonu Poznań złożyli uroczystą przysięgę na placu Wolności. Po zakończeniu powstania, podobnie jak inne jednostki Wojsk Wielkopolskich, większość jednostek saperów wzięła udział w walkach o utrzymanie niepodległości na froncie wschodnim, m.in. w okolicach Bobrujska. Po wojnie polsko-bolszewickiej i reformie wojskowej 22 lipca 1921 roku utworzono 7 Pułk Saperów Wielkopolskich (od 1929 roku do wybuchu II wojny światowej funkcjonujący jako 7 Batalion Saperów), który dyslokowano w Poznaniu. Siedzibą pułku były dawne koszary niemieckiego 29 Batalionu Pionierów przy ul. Rolnej, placem ćwiczeń zaś - tereny przy Forcie IXa na Dębcu. Pułk miał też ośrodek ćwiczeń wodnych nad Wartą i własną przystań kajakową.

7. Pułk, a potem 7. Batalion Saperów bardzo szybko stał się ważną częścią społecznej tkanki miejskiej. O tym, jak żołnierze tej jednostki byli pomocni, mieszkańcy miasta przekonali się w czasie pamiętnej powodzi w 1924 roku, kiedy to - poza pracami przy umacnianiu wałów przeciwpowodziowych - wzięli czynny udział w ratowaniu mienia i życia ludzkiego. W spokojniejszych czasach saperzy aktywnie włączali się w zbiórki charytatywne dla poznańskiej biedoty, angażowali się w obchody świąt, brali udział w zabawach tanecznych i występach artystycznych. Być może współcześni poznaniacy nigdy by się o tym nie dowiedzieli, gdyby nie prezentowana w CYRYLU znakomita i bardzo liczna, bo składająca się z kilkuset zdjęć, prywatna kolekcja Włodzimierza Beckera, syna Kazimierza Beckera (1895-1949), sierżanta 7 Pułku Saperów Wielkopolskich.

We współczesnych dyskursach historycznych coraz większą wagę przykłada się do materiałów rejestrujących życie codzienne danej epoki czy grupy społecznej. Taki właśnie charakter mają prywatne zbiory Beckera. Ich wielką zaletą jest fakt, że świetnie łączą oficjalną narrację wojskową z codziennością żołnierzy i ich rodzin. Fotografie z budowy mostów czy manewrów na placu ćwiczeń lądowych sąsiadują ze zdjęciami z nieformalnych spotkań oficerów i ich rodzin, występów artystycznych czy imprez, którym często towarzyszyła pułkowa orkiestra. Niezwykle wartościowa kolekcja nie tylko dla pasjonatów dziejów Poznania, ale także dla specjalistów zajmujących się historią wojskowości.

Paweł Michalak

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2020