"Skowronki na uwięzi" to adaptacja biograficznej powieści Bohumiła Hrabala "Anons o sprzedaży domu, w którym już nie chcę mieszkać". Film powstał w 1969 roku, a jego reżyserem jest jeden z najbardziej rozpoznawalnych czeskich twórców, laureat Oscara Jiří Menzel. Obraz skazany przez cenzurę na leżakowanie na półce, swoją oficjalną premierę miał dopiero po 20 latach na festiwalu w Berlinie. Menzel oczarował wówczas publiczność oraz jury. I powrócił do Czech ze Złotym Niedźwiedziem oraz nagrodą FIPRESCI.
Zdaniem krytyków ekranizacja ta jest do dziś jedną z najbardziej adekwatnych ocen czechosłowackiego reżimu, ale też niezwykłym obrazem siły charakteru i wewnętrznej wolności. Film inspirowany jest powieścią, której bazą były doświadczenia Hrabala z odlewni stali w Kladnie. Opisuje codzienne życie intelektualistów i właścicieli sklepów, którzy w latach 50. zostali zmuszeni do pracy przy sortowaniu złomu. - "Skowronki na uwięzi" to obraz stalinizmu, ale stalinizmu w wydaniu komediowym. Rzeczywistość, nawet ta najgorsza, jest żartem i zabawą. Najważniejszy jest szczegół, ułamek, drobiazg. Właśnie z tych odprysków rzeczywistości człowiek może czerpać największą i najczystszą radość. W życiu ani tragedia, ani komedia nie istnieją w czystej postaci. Ta groteska nie pozwala ani na jednoznaczne potępienie, ani na afirmację, budując dystans wobec świata - pisała o propozycji na portalu Histmag.org, Katarzyna Nowak.
Hrabal jest jednym najwybitniejszych czeskich pisarzy. Koneserem uroków codziennego życia, który nie stronił od piwa i pięknych kobiet. Oprócz wspomnianej pozycji napisał jeszcze m.in. "Obsługiwałem angielskiego króla"; "Miasteczko, w którym czas stanął w miejscu"; powieść "Czuły barbarzyńca", inspirowaną postacią grafika-abstrakcjonisty Vladimira Boudnika czy niedoścignione "Pociągi pod specjalnym nadzorem".
Wiele z jego tytułów trafiło także na ekran, co opisał w swojej książce Maciej Robert, poeta oraz krytyk literacki i filmowy. Jego "Perełki i skowronki. Adaptacje filmowe prozy Bohumila Hrabala" to kompendium wiedzy na temat dzieł nakręconych na podstawie prozy Czecha, ale często również według scenariusza samego Hrabala. Autor opowie o efektach swojej analizy po czwartkowym pokazie filmu w CK Zamek.
Monika Nawrocka-Leśnik
- Hrabal na ekranie w cyklu "Adaptacje. Literatura i Kino"
- Nowe Kino Pałacowe
- 29.10, g. 19
- bilety: 11 zł