Kultura w Poznaniu

Sztuka

opublikowano:

Skarby znalezione pod autostradą

Przed kim uciekała rodzina, która 28 wieków temu zakopała w ziemi na terenie dzisiejszych Aleksandrowic swój bezcenny skarb? 12 marca Muzeum Archeologiczne w Poznaniu otwiera wystawę "Archeologiczna Autostrada".

Rekonstrukcja wyglądu dziewczyny z Bieżanowa - grafika artykułu
Rekonstrukcja wyglądu dziewczyny z Bieżanowa

W latach 1997-2010 archeolodzy z Krakowskiego Zespołu do Badań Autostrad prowadzili prace wykopaliskowe na obszarze ponad 200 hektarów przeznaczonym pod autostradę A4 między Krakowem a Bochnią oraz pod północną i południową obwodnicę Krakowa. Naukowcy przebadali 121 stanowisk datowanych od epoki kamienia (neolitu), poprzez osady i cmentarzyska z epok brązu i żelaza. Odnaleziono też celtycką osadę oraz pozostałości osadnictwa z wczesnego średniowiecza. Najmłodsze znaleziska pochodzą z XIX wieku.

Już pierwsze dni wykopalisk zaowocowały niezwykle cennym odkryciem. Na terenie dzisiejszych Aleksandrowic tuż pod warstwą ziemi ornej natrafiono na skarb złożony z ponad 50 ozdób. Ukryto go w ziemi około 2800 lat temu. Odkryte bransolety, szpile, zawieszki, guzy oraz napierśnik pochodzą z odległych terenów północnej i południowej Europy. Zostały zrobione z brązu - część przedmiotów została wykonana z niezwykle rzadkiego i cennego wtedy żelaza.

Dlaczego ktoś zakopał te cenne przedmioty w ziemi, czy czegoś się bał, czy przed kimś uciekał? Wiemy tylko, że był to prawdopodobnie skarb rodzinny - składa się bowiem z ozdób kobiecych i męskich.

W podkrakowskiej miejscowości Podłęż archeolodzy odkryli celtycką osadę z III wieku p.n.e. Składała się ona z 17 półziemianek o powierzchni od 15 do 20 metrów kwadratowych. Posiadały dwuspadowy dach wsparty na słupach i kryty słomą. Na wystawie zobaczyć będzie można monety celtyckie znalezione w Podłężu, naczynia, przedmioty codziennego użytku, kobiecą szklaną biżuterię. Jednak najbardziej imponującymi celtyckimi eksponatami są przedmioty wydobyte z grobu wojownika z Aleksandrowic. Odkryto w nim żelazny miecz w pochwie, pas z płytek żelaznych, grot włóczni, dwie żelazne zapinki oraz dwa naczynia gliniane.

W 2006 roku na terenie Krakowa Bieżanowa archeolodzy przebadali cmentarzysko z epoki brązu. W jednym z grobów 2900 lat temu złożono spalone na stosie pogrzebowym szczątki młodej dziewczyny wraz z biżuterią, którą nosiła za życia. Naukowcy wydobyli z ziemi ozdoby z brązu, niezwykle wtedy cenne koraliki z bursztynu oraz wspaniałą kolię ze szklanych i bursztynowych paciorków. Wyjęcie z ziemi wszystkich przedmiotów okazało się na tyle skomplikowane, że znalezisko przewieziono w wyciętej z piasku bryle do pracowni muzealnej. Tam w warunkach laboratoryjnych konserwatorzy stopniowo wyjmowali i czyścili cenne przedmioty.

Podczas badań stanowiska w graniczącej z Krakowem Modlnicy archeolodzy natrafili  na niezwykłe znalezisko. Odkryli glinianą figurkę kobiety - dziś wiadomo, że jest to jedno z najbardziej realistycznych i zarazem najstarsze przedstawienie kobiecej postaci odkryte na ziemiach polskich. Figurka pochodzi z wczesnej epoki kamienia - jej wiek naukowcy określają na 7,5 tysiąca lat. Figurka ma 10,2 cm wysokości. Nie zachowała się niestety w całości - ma ułamaną dolną cześć nóg. Tułów jest uproszczony (brak talii, rąk i szyi). Tułów rzeźby kobiety z Modlnicy został przyozdobiony geometrycznym wzorem. Być może przedstawia on linie kręgosłupa i żeber. Prawdopodobnie jednak wzór ten nawiązuje do dekoracji ciała ówczesnych kobiet wykonanej techniką tatuażu lub, co bardziej prawdopodobne, malowanej czerwonym barwnikiem - ochrą, używaną też do zdobienia włosów.

Wystawa jest wspólnym przedsięwzięciem Muzeum Archeologicznego w Krakowie oraz Krakowskiego Zespołu do Badań Autostrad. Uzupełniają ją reportaże fotograficzne pozwalające prześledzić drogę znalezisk od ich odkrycia, poprzez prace konserwatorskie do ekspozycji w muzeum. Eksponatom towarzyszą komputerowe i fotograficzne rekonstrukcje osób, biżuterii, broni, a także grobów, domów, studni oraz pieców garncarskich z czasów ich użytkowania przed setkami i tysiącami lat.

Karol Szaładziński

  • Wystawa "Archeologiczna autostrada - wykopaliska przy wielkich inwestycjach drogowych pod Krakowem"
  • Muzeum Archeologiczne w Poznaniu (ul. Wodna 27 - Pałac Górków)
  • wystawa czynna 12.03-6.05