Co znaczy dziś być filozofem?

Filozofem można być, zwłaszcza dzisiaj, na wiele sposobów. Mnie osobiście najbliższe jest filozofowanie, które czerpie moc z potrzeby wątpienia. Filozof przygląda się wówczas, możliwie przenikliwie, różnym prawdom oferowanym nam przez licznych emisariuszy. Filozofowie skazani są na obcowanie z myśleniem zróżnicowanym i niepokornym, ponieważ w swej historii nie znajdą ani jednego pytania, na które wszyscy byliby skłonni udzielić takiej samej odpowiedzi.

Czy są potrzebni? Co próbują "zdziałać"?

Właśnie dlatego są potrzebni, ponieważ chronią myślenie przed mieliznami płytkich i chwilowych prawd. Problematyzują zarówno życie, jak i różne formy jego opisywania oraz komentowania, które tworzą naszą kulturę. W szczególności chodzi mi o naukę, religię i sztukę.

Czym kierują się studenci, wybierając ten niełatwy chleb? - pytam Pana Profesora jako dyrektora Instytutu Filozofii UAM.

A jaki chleb jest w dzisiejszym świecie łatwy? Jak mówi znane porzekadło, dobrze jest jedynie tam, gdzie nas nie ma. Maturzyści wybierają filozofię, ponieważ wiedzą, że ta gwarantuje im życie, jeśli nawet niełatwe, to na pewno ciekawe. Studia filozoficzne uczą trudnej sztuki ciągłego uczenia się, a mówiąc dokładniej - sztuki nabywania kolejnych umiejętności i kompetencji. Dlatego absolwentów studiów filozoficznych można spotkać w bardzo wielu miejscach. Choć filozofia jest najstarszą formą racjonalnego myślenia, wciąż zachowuje inspirującą świeżość spojrzenia.

Do jakich tradycji nawiązują poznańscy filozofowie?

Dzieje UAM są ściśle związane z filozofią. Filozofia na poznańskim uniwersytecie jest właściwie starsza od uczelni, ponieważ pierwsze posiedzenie Wydziału Filozoficznego odbyło się już 4 kwietnia 1919 r., a więc prawie miesiąc wcześniej aniżeli pierwsza oficjalna inauguracja roku akademickiego na Wszechnicy Piastowskiej - jak wówczas nazywano uniwersytet. Pierwszym dziekanem Wydziału Filozoficznego został wybrany jednogłośnie profesor Michał Sobeski, wybitny filozof kultury i estetyk. Po II wojnie światowej nowy etap dla filozofii poznańskiej w sensie naukowym rozpoczął się w drugiej połowie lat sześćdziesiątych wraz z serią publikacji książkowych i artykułów autorstwa Jerzego Kmity, Leszka Nowaka i Jerzego Topolskiego, którzy zainspirowani logicznymi badaniami Kazimierza Ajdukiewicza i Jerzego Giedymina uformowali filozoficzną perspektywę poznańskiej szkoły metodologicznej i stanowią, jak dotąd, największy wkład filozofujących poznaniaków w rozwój europejskiej filozofii.

Czego spodziewa się Pan Profesor po X Polskim Zjeździe Filozoficznym?

Nie mam wątpliwości, że decyzja władz Komitetu Nauk Filozoficznych oraz Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, reprezentujących polskich filozofów, aby zjazd odbył się właśnie w Poznaniu, jest wyrazem uznania dla osiągnięć i pozycji poznańskiej filozofii. Cieszę się, że jubileuszowo polscy filozofowie i filozofki spotykają się właśnie w Poznaniu. Nie wiem, czy filozofia trafi kiedykolwiek pod przysłowiowe strzechy; wiem natomiast, że polskie szkoły mogłyby się na nią szerzej otworzyć. Jestem przekonany, że poznański zjazd uświadomi tym wszystkim, którzy odpowiadają za polską kulturę i naukę, wagę i rangę filozoficznej refleksji nad problemami współczesności, że pokaże, iż mądrości powinno i może być w Polsce więcej.

Na koniec pytanie osobiste. Został Pan Profesor filozofem, bo...

Pamiętam, że już w szkole podstawowej koleżanki i koledzy zarzucali mi bardzo często, że filozofuję. Wciąż próbuję przekuwać ten zarzut w komplement.

rozmawiał Andrzej Sikorski

Prof. Roman Kubicki dyrektor Instytutu Filozofii UAM, zajmuje się filozofią i teorią sztuki, estetyką i kulturą współczesną. W badaniach podejmuje problematykę wpływu kultury popularnej na kształtowanie się współczesnej tożsamości i dominujących strategii życia. Autor książek, artykułów i esejów, redaktor, wykładowca akademicki i popularyzator filozofii.

• X Polski Zjazd Filozoficzny
• Aula UAM i Collegium Iuridicum Novum
• 15-19.09