Teatr Łejery - jeden z dwóch gospodarzy sceny - powrócił do jednego z najgłośniejszych swoich spektakli: "Masz prawo do swych praw". W nowej odsłonie, w nowej obsadzie. Wystąpiło w nim kolejne pokolenie łejerskich dzieciaków. - Nie wiem ile razy graliśmy ten spektakl - mówiła przed czwartkową premierą Elżbieta Drygas, współtwórczyni teatru i szkoły Łejery. - Nie jestem w stanie policzyć. Ale mam takie jedno, wielkie marzenie - by móc go już nie grać. By wszędzie na świecie przestrzegane były prawa dziecka, by nigdzie dzieciom nie działa się krzywda - dodała.

"Masz prawo do swych praw" to spektakl złożony z krótkich filmów - teledysków, przeplatanych aktorskimi scenkami z udziałem dzieci. I piosenkami w ich wykonaniu, które napisali: Wanda Chotomska, Emilia Waśniowska, Ewa Lipska, Grzegorz Tomczak i Marcin Przewoźniak. Filmy i piosenki niosą mocne przesłanie, są głosem dzieci w sprawie dzieci. "Nasz spektakl powstał, aby przypomnieć, że dzieci mają swoje prawa, a na jego patrona powołaliśmy tego, który całym swoim życiem i wreszcie śmiercią o te prawa dla dzieci walczył - Janusza Korczaka" - piszą twórcy.

To właśnie do Korczaka w przedstawieniu przysyłają swoje skargi dzieci, których prawa są łamane. Wielka pocztowa skrzynka powoli zapełnia się listami...

Teledyski, w których grają łejerskie dzieci z różnych roczników (dziś już także dorosłe) mówią o bardzo delikatnych sprawach: przemocy w rodzinie, samotności dzieci, ich zagubieniu w obliczu rozstania rodziców. Pokazują w prosty sposób to, co dla dzieci jest ważne, a o czym świat dorosłych nie zawsze pamięta: pełna rodzina, czas spędzany wspólnie... Ot - oczywistości. Ale spektakl wchodzi też w problemy globalne - upomina się o los najmłodszych ofiar konfliktów zbrojnych, wykluczenia, odrzucenia z powodu innego koloru skóry czy narodowości. Każdy film kończy wybrany postulat z Deklaracji Praw Dziecka.

"Masz prawo do swych praw" to spektakl - manifest. Głośny i poruszający, tym bardziej, że o prawa dzieci upominają się w nim same dzieci. Swoimi słowami opowiadają o świecie dorosłych. O sobie w tym świecie.

To nie pierwszy spektakl o tej tematyce, który stworzyły Łejery. Pierwszym - w 1994 r. było widowisko "Dzieci też mają głos" przygotowany na I Festiwal Teatrów dla Dzieci i Młodzieży "Korczak dzisiaj". W kolejnych latach zespół realizował teledyski nawiązujące do praw dziecka z okazji Światowego Dnia Dziecka. W 1995 roku jeden z nich - teledysk "Jak to jest" - został nominowany do nagrody Emmy.

Spektakl "Masz prawo do swych praw" powstał w 1999 r. Teatr Łejery występował z nim we Francji, Niemczech, Holandii i na Ukrainie. Mimo, że grany jest już od ponad dekady - wciąż brzmi bardzo aktualnie. Chyba trzeba tu dodać - niestety...

Henryka Krzywonos - Strycharska - gość specjalny czwartkowej premiery - jako jedna z pierwszych poderwała się z krzesła, by oklaskiwać małych aktorów. Legendarna tramwajarka, działaczka opozycji, jest dziś doradczynią Rzecznika Praw Dziecka i członkinią Komitetu Honorowego Roku Janusza Korczaka. A także matką 12 adoptowanych dzieci, którym wraz z mężem stworzyła dom.

W prezencie od całej łejerskiej rodziny dostała "Poznańmy się. Przewodnik bimbojerski dla cołkiej famuły" Magdaleny Knapowskiej - Niziołek. Tramwajowy przewodnik po Poznaniu. Książkę wręczył pani Henryce Jerzy Hamerski, twórca Teatru Łejery, który w przewodniku wciela się w motorniczego. - Zawsze podobały mi się zielone tramwaje - powiedziała obdarowana, spojrzawszy na okładkę przewodnika. - Bo w Gdańsku mamy tylko czerwone - dodała.

Sylwia Klimek

• "Masz prawo do swych praw"
• Teatr Łejery
• Scenariusz i reżyseria: Elżbieta Drygas, Jerzy Hamerski
• Muzyka: Mariusz Matuszewski, Robert Łuczak, Grzegorz Tomczak
• Teksty piosenek: Wanda Chotomska, Emilia Waśniowska, Ewa Lipska, Grzegorz Tomczak, Marcin Przewoźniak
• Premiera: 24.10, g. 18.30 na Scenie Wspólnej