Dlaczego jubileuszowy zjazd odbędzie się właśnie w Poznaniu?
Tradycje organizacji zjazdów filozoficznych sięgają okresu przedwojennego. Pierwszy polski zjazd filozoficzny odbył się we Lwowie w 1923 r., potem w Warszawie (1927) i Krakowie (1936). Przerwa pojawiła się w okresie PRL, gdyż pierwszy powojenny zjazd filozofów został zorganizowany w 1977 r. w Lublinie, kolejny znowu w Krakowie (1987). W 1995 r., już w niepodległej Polsce, filozofowie spotkali się w Toruniu, następnie w Szczecinie (2004), Warszawie (2008) i w Katowicach-Gliwicach-Wiśle (2012). Poznań był zatem jedynym z większych polskich ośrodków filozoficznych, który do tej pory nie organizował tak ważnego przedsięwzięcia. Już podczas trwania zjazdu w Wiśle wiadomo było, że poznańskie środowisko filozoficzne będzie najpoważniejszym kandydatem do organizacji X Polskiego Zjazdu Filozoficznego.
Od kiedy trwają prace przygotowawcze?
Decyzja o przyznaniu organizacji zjazdu podejmowana jest wspólnie przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Filozoficznego i Komitet Nauk Filozoficznych Polskiej Akademii Nauk. Na przełomie 2012 i 2013 r. okazało się, że lubelski ośrodek filozoficzny jest również chętny do goszczenia filozofów z całej Polski. Ponieważ Lublin organizował już zjazd w okresie PRL, Komitet Nauk Filozoficznych PAN i Zarząd Główny PTF przyznali organizację jubileuszowego X Polskiego Zjazdu Filozoficznego środowisku naukowemu w naszym mieście. Postanowiono jednocześnie, że w Lublinie, w 2018 r., odbędzie się kolejny zjazd. Wielką rolę w podjęciu takiej decyzji odegrało zgodne i zdecydowane poparcie tej idei przez władze uniwersyteckie, w osobach: prof. Romana Kubickiego - Dyrektora Instytutu Filozofii, prof. Zbigniewa Drozdowicza - Dziekana Wydziału Nauk Społecznych oraz prof. Bronisława Marciniaka - Rektora UAM. W grudniu 2013 r. odbyło się pierwsze posiedzenie Komitetu Programowego Zjazdu, podczas którego ostatecznie ustalono czas jego trwania (15-19 września 2015), a członkowie Komitetu mieli okazję zapoznania się z bazą lokalową. Komitet Programowy ukonstytuował się w kwietniu 2014 r., a pierwsze prace organizacyjne ruszyły latem ubiegłego roku.
Czy Pan Profesor koordynuje wszystkie działania związane ze zjazdem?
Nie. Przygotowaniami do zjazdu zajmują się dwa ściśle ze sobą współpracujące gremia. Jedno z nich to Komitet Organizacyjny, którym kieruje prof. Antoni Szczuciński, a na bieżąco jego działalność koordynuje sekretarz dr Lidia Godek. W skład Komitetu Organizacyjnego wchodzą pracownicy i doktoranci Instytutu Filozofii UAM. Ja z kolei przewodniczę pracom Komitetu Programowego Zjazdu, składającego się z przedstawicieli środowiska filozoficznego z całej Polski. Komitet Programowy sprawuje pieczę nad działaniami Komitetu Organizacyjnego oraz bezpośrednio określa założenia ideowe i programowe zjazdu.
Jak wygląda program zjazdu?
Obrady będą toczyć się w dwudziestu siedmiu sekcjach tematycznych, które odzwierciedlają zarówno tradycyjne zainteresowania filozofii (sekcje: metafizyka i ontologia oraz logika i historia logiki), jak i nowsze trendy (filozofia feministyczna i gender studies, kognitywistyka). W godzinach przedpołudniowych zostanie wygłoszonych 16 wykładów głównych z różnych działów filozofii: etyki i estetyki, filozofii nauki i ontologii, historii filozofii oraz filozofii społecznej i politycznej. Oprócz tego planujemy przeprowadzenie 15 sympozjów specjalnych i 18 dyskusji panelowych. Dotyczyć one będą kondycji współczesnej filozofii w Polsce, jej znaczenia i możliwości praktycznego zastosowania oraz skutków rozwoju współczesnej nauki (np. badań nad mózgiem). Pełny program znajduje się na stronie internetowej zjazdu.
Ilu spodziewacie się referentów?
Do tej pory zarejestrowało się około siedmiuset osób z referatami. Przewidujemy udział bierny lub czynny około tysiąca osób.
Czy mógłby Pan Profesor wymienić najbardziej zasłużonych i znanych opinii publicznej uczestników zjazdu?
Naturalnym środowiskiem rozwoju filozofii i intelektualnego namysłu jest zacisze bibliotek i sal seminaryjnych. Filozofia rozwijana w warunkach dyktowanych przez mass media będzie raczej kiepskiej jakości. Dlatego też najbardziej cenione osoby w środowisku filozoficznym nie są z reguły osobami znanymi publicznie. Wspomnieć należy na pewno o dwóch uczonych. Wykład inauguracyjny wygłosi prof. Jan Woleński, laureat Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, kontynuator stylu analitycznego w filozofii zapoczątkowanego w Polsce przez szkołę lwowsko-warszawską. Na zjeździe będzie obecny również prof. Jan Stróżewski, laureat doktoratu honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego, kontynuator tradycji fenomenologicznej zapoczątkowanej w Polsce przez Romana Ingardena.
Czym zjazd poznański będzie się różnił od poprzedniego?
Jubileuszowy charakter sprawia, że zjazd stanie się okazją do podsumowania dokonań dorobku polskiej filozofii i oceny jej stanu obecnego. W pierwszym dniu zjazdu zostanie wręczony specjalnie przygotowany medal Optime Meritis De Philosophia dla trzynastu "nestorów" polskiej filozofii - za zasługi w rozwoju naszej dyscypliny. W czasie zjazdu przewidujemy również organizację w wybranych szkołach wykładów i spotkań młodzieży szkolnej z filozofami.
Czy w jakiś sposób będzie zaznaczony wkład Wielkopolski i Poznania?
Spotykamy się w Poznaniu, to najlepsza okazja do przypomnienia myślicieli i filozofów pochodzących z Wielkopolski. Jedną z takich postaci był Józef Struś, humanista i lekarz, który "nauki pobierał" w poznańskiej Akademii Lubrańskiego. Jako pierwszy w ówczesnej Europie badał tętno krwi, leczył sułtana tureckiego Sulejmana III i króla polskiego Zygmunta Augusta. Był również tłumaczem dzieł Galena i Hipokratesa. Warto wspomnieć o trzech filozofach związanych z Poznaniem i Wielkopolską okresu międzypowstańczego XIX wieku. Byli to: August Cieszkowski, założyciel i pierwszy prezes Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Karol Libelt, organizator konspiracji wielkopolskiej w 1846 r. i prezes PTPN, oraz Bolesław Trentowski, uczestnik powstania listopadowego. Planujemy ponadto panel dyskusyjny o poznańskiej szkole metodologicznej.
Obrady będą swego rodzaju "burzą mózgów", podsumowaniem kondycji myśli filozoficznej w Polsce, dyskusją o nowych obszarach badań, ale i spotkaniem, czy tak?
Tak, planujemy panel dyskusyjny nad kondycją współczesnej filozofii Gdzie jesteśmy i dokąd zmierzamy. O stanie i celach filozofii polskiej, z udziałem profesorów: Anny Brożek, Piotra Gutowskiego, Władysława Stróżewskiego i Andrzeja Szahaja. Przede wszystkim zjazd filozoficzny w Poznaniu będzie kolejną wielką rozmową i spotkaniem polskich filozofów przybliżającym nas do zrozumienia, czym jest dobro, prawda i piękno. Znaczenie takiej intelektualnej rozmowy i osobistego kontaktu odkryli już greccy filozofowie. Jest ona niezastąpiona również dziś, w dobie internetu, e-learningu i Skype'a. Dlatego chciałbym zachęcić tych, którzy mogą i znajdą czas, do przysłuchiwania się i uczestniczenia w naszych obradach.
rozmawiał Andrzej Sikorski
Prof. Krzysztof Brzechczyn kierownik Zakładu Epistemologii i Kognitywistyki Instytutu Filozofii UAM, przewodniczący Oddziału Poznańskiego Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. Zajmuje się filozofią historii, filozofią polityczną, filozofią nauk społecznych, socjologią historyczno-porównawczą. Autor książek, redaktor wielu publikacji i uczestnik światowych zjazdów filozoficznych.
- X Polski Zjazd Filozoficzny
- 15-19.09
- Aula UAM i Collegium Iuridicum Novum