Wystawa prezentuje wzornictwo, a obejmuje okres od 1946 roku do współczesności. Dotyczy prac projektantów, którzy tworzyli na terenie Poznania, bądź z niego pochodzili. Co prawda przed II wojną światową na terenie Wielkopolski działało wiele stolarni i kwitło meblarstwo, lecz było ono raczej tradycyjne. W okresie międzywojennym w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych - jej dzisiejszym kontynuatorem jest Uniwersytet Artystyczny - samodzielny Wydział Architektury Wnętrz powstał najpóźniej, bo dopiero we wrześniu 1927 roku. Przeciętnie uczyło się nam nim zaledwie 10-12 osób. "Ćwiczenia praktyczne polegały na pomiarach wnętrz i mebli ze szczególnym uwzględnieniem części konstrukcyjnej, projektowaniu na zadany temat mebli i drobnych obiektów, jak lampy świeczniki, klamki, przybory na biurko itp., oraz na rysowaniu mebli historycznych i architektury z natury" - pisał Jarosław Mulczyński w książce Poznańska Zdobnicza. Szkoła nie posiadała pracowni i warsztatów stolarskich, stąd dorywczo korzystano z możliwości Państwowej Szkoły Rzemieślniczo-Przemysłowe i to tam uczniowie wykonywali projekty mebli stworzone w Zdobniczej.

Powojenni poznańscy twórcy nie zostali dotąd odkryci dla publiczności, gdyż Polacy dosyć późno zainteresowali się wzornictwem. - W latach 80. i 90. ubiegłego wieku polska wytwórczość była bardzo słaba, więc nie była to dziedzina, która mogła zbytnio interesować. Niewiele wtedy produkowaliśmy - zajmowaliśmy się głównie handlem. Świadomość potrzeby wzornictwa została zbudowana dopiero około 2000 roku. Obecnie sytuacja jest coraz lepsza, choć nadal niedoskonała - przyznaje Czesława Frejlich, kuratorka wystawy. I dodaje, że w Polsce nadal brakuje dobrych opracowań na temat lokalnego dizajnu.

Obok braku wystaw da się też odczuć niedobór ekspozycji, zwłaszcza w porównaniu z innymi krajami europejskimi. Historycy sztuki nie mają zresztą zbyt dobrych narzędzi do opisu wzornictwa i muszą posiłkować się warsztatem, którym posługują się przy opisie dzieł sztuki. To jednak nie wystarcza - zdaniem kuratorki potrzebne są również umiejętności związane z badaniem kultury i przemysłu.

Dotychczasowe wystawy i studia w Polsce z dziedziny wzornictwa dotyczyły też głównie Warszawy. - Trzeba przyznać, że w Polsce dominuje opis warszawskocentryczny. Powodów jest kilka. Bardzo szybko przy Muzeum Narodowym powstał Ośrodek Wzornictwa Nowoczesnego, w  stolicy funkcjonuje też Instytut Wzornictwa Przemysłowego, a lokalni historycy sztuki zajmują się opisem wzornictwa - tłumaczy Frejlich.

Zagłębie meblowe

Na wystawę Dizajn. Odsłona poznańska trafiło 44 oryginalnych obiektów, a także projekty wyjaśniające różne kwestie związane z zaprojektowaniem tych "produktów". Powodem takiego wyboru jest to, że bogactwo Wielkopolski budowane było głównie na meblarstwie. - Na wystawie zobaczymy w większości meble, bo środowisko poznańskie właśnie z nich słynęło i zresztą słynie nadal. Od lat 50. do 70. funkcjonował w mieście duży ośrodek badawczo-rozwojowy, a zapotrzebowanie na projekty było spore. Baza była fantastyczna, bo kolejne pokolenia projektantów wypuszczała Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych - obecnie Uniwersytet Artystyczny. Znajdowali oni zatrudnienie w przemyśle. - W Wielkopolsce nadal funkcjonują zakłady meblarskie - opowiada Czesława Frejlich. Patrząc szerzej, jako Polska mamy też stosunkowo duży udział w meblarstwie światowym.

Frejlich chciała, aby widz był świadomy, dlaczego na wystawie znalazł się taki a nie inny obiekt. Przy każdym eksponacie znajdzie się więc krótki opis objaśniający, co ważnego do sztuki wnosiła dana rzecz. - Wielu ciekawych projektantów i produktów zostało niestety pominiętych. Nie chodziło mi jednak o to, aby publiczność zasypać na wystawie liczbą obiektów - tłumaczy kuratorka.

Marek S. Bochniarz

• Dizajn. Odsłona poznańska
• kuratorka: Czesława Frejlich
• aranżacja: Paweł Grobelny
• 14.05-12.09
• CK Zamek, Sala Wystaw
• bilety: 5-10 zł

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2021