Jeżeli nie schowaliśmy się gdzieś w bieszczadzkim szałasie trzy lata temu, to żyjemy teraz w poczuciu przechodzenia z jednego historycznego kryzysu w kolejny. Odetchnąć nawet na chwilę nie daje nam przekaz medialny, który wewnętrznie nas nakręca - nadmiernie skupiamy się na złych emocjach, tworzymy w głowie najgorsze scenariusze, bijemy się z myślami, które nie chcą od nas odejść. Tak doprowadzamy się do paraliżu analitycznego, czyli tytułowego overthinking'u.
Jest to jedno z popularniejszych sposobów opisania tego zjawiska, które tym razem stało się kanwą wystawy młodej sztuki. Okazuje się jednak, że pojęcie to może być różnie przedstawiane i zupełnie inaczej - często nawet sprzecznie - interpretowane. To, co wspólne dla wszystkich uczestników i uczestniczek ekspozycji, to umiejętność tworzenia z masy skłębionych myśli wypowiedzi artystycznych.

Kuratorka Maria Barańczyk podkreśla, ze w tym psychicznym zjawisku kryje się paradoks i wieloznaczność: - Sam syndrom blokuje swobodę wyboru, ogranicza zdolność do dania sobie przestrzeni do błędu, jak również powoduje fizyczne zmęczenie myśleniem. Overthinking staje się więc pewnym zaprzeczeniem świętego spokoju. Jest jego odwrotnością, choć w przewrotny sposób do niego dąży.

Przewrotny charakter zjawiska na wystawie sprawia, że wystawione dzieła są bardzo zróżnicowane pod względem ujęcia tematu czy rodzaju przemyśleń. Adrianna Jaworska, studentka Filmu Eksperymentalnego UAP przedstawi obiekt z hologramem i projekcją. Obraz holograficzny jest możliwy do zobaczenia tylko jeśli strumień światła pada na niego pod kątem 45 stopni - w tym przypadku jest to strumień światła projekcji wideo, który bezpośrednio nawiązuje do obrazu holograficznego. W hologramie utrwalony został obraz zamrożonej roślinności, w wideo zapętla się proces topnienia bryły lodu z roślinami w środku. Zapętlenie jest tu kluczowym elementem dzieła.

Z kolei Anna Tylny, absolwentka grafiki warsztatowej na UAP, przedstawi alegorie emocji i odczuć towarzyszących temu, z czym kojarzy jej się overthinking - przebodźcowaniem, pogonią myśli czy próbom ich uspokojenia: "Overthinking - mózg, który musi wszystko przeżuć, wypluć i połknąć od nowa, nadinterpretując bądź zatrzymując każdą, maleńką nawet myśl; rozpływając się pod wpływem bodźców aż do nadejścia cudownego rozwiązania lub paraliżu". Jej obrazy wykonane są w groteskowej, ironicznej estetyce zaczerpniętej ze świata komiksu.

Ori Gawrońska, absolwentka kierunku grafika warsztatowa z UAP-u, gdzie obecnie prowadzi zajęcia na wystawie przedstawi tryptyk grafik cyfrowych Autoportrety Pandemiczne, który powstał podczas lockdownu w 2020 roku. Wydruki cyfrowe przedstawiają trzy powykrzywiane twarze obrazujące zmęczenie, frustrację, bezsilność i inne emocje wpływające na nasze zdrowie psychiczne. Poczucie strachu i izolacja związana z pandemią Covid-19 według artystki wytwarza zbiorowe poczucie traumy, a paraliż analityczny jest jednym z jej odsłon. Ciekawą kontynuację tych rozważań artystycznych stanowią prace linorytowe self-care, które mówią o podnoszeniu się i dbaniu o siebie po traumatycznym przeżyciu. Aktualnie artystka najczęściej podejmuje trudne tematy przeżyć emocjonalnych. We wrześniu przedstawi instalację artystyczną mówiącą o seksualności kobiet i osób nieheteronormatywnych, o przekraczaniu granic i o przemocy seksualnej.

Duet artystyczny tworzący OR publishing. overthinking interpretują jako stan dyskomfortu i bezradności, który sprawia że nagromadzone myśli ,,zatruwają'' głowę, ale również jako stan, który może prowokować i prowadzić do kreatywności, która szuka swojego ujścia. W skład kolektywu wchodzą związani z poznańskim Uniwersytetem Artystycznym Ola Kosior i Radek Włodarski, których obszar działań twórczych obejmuje grafikę warsztatową, multimedia, techniki montażu i przetwarzanie przedmiotów znalezionych. Prezentowane na wystawie grafiki celnie ilustrują ich definicję paraliżu analitycznego dzięki korzystaniu z wyraźnego języka plakatu.

Wernisaż wystawy odbędzie się 14 maja, a więc w Noc Muzeów. Na wydarzeniu swój set zagra DJ Radar. Korzystajmy z pracy osób znajdujących możliwości twórczego przetworzenia overthinkingu - może zainspiruje nas to do pracy z własnym kłębkiem myśli?

Jan Matusewicz

• Wystawa zbiorowa Overthinking
• artyści: Adrianna Jaworska, Anna Tylny, Ori Gawrońska, OR Publishing: Aleksandra Kosior i Radosław Włodarski
• kuratorka: Maria Barańczyk
• wernisaż 14.05, g.18
• Święty Spokój, ul. Święty Wojciech 21
• wstęp wolny

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2022