Skończył się pełen festiwali sezon letni, ale sztuka w Poznaniu dopiero zacznie się mnożyć. Jesień jest bowiem początkiem sezonu artystycznego we wszystkich czołowych instytucjach kulturalnych Poznania. W samym tylko październiku czekają nas dwie sceniczne premiery - Orfeusza w piekle w Teatrze Muzycznym i Parsifala w Teatrze Wielkim. Wzajemny stosunek tematyczny tych spektakli może co prawda stanowić potwierdzenie tezy, że opera do operetki ma się jak Wersal do wersalki, niemniej jednak obie te instytucje są głodnym artystycznych doznań poznaniakom do szczęścia potrzebne.
Obalanie mitów
Pierwszy ze wspomnianych spektakli to najsłynniejsza operetka Jacques'a Offenbacha, o ile nie najbardziej rozpoznawalny reprezentant tego gatunku w ogóle. Parodia mitu o Orfeuszu i opery Glucka podejmującej ów temat to w założeniu twórców także (skądinąd - trafna) satyra na życie polityczne i obyczajowe ówczesnej Francji. A choć społeczno-polityczna farsa nie należy raczej do gatunków specjalnie trudnych w odbiorze, dziewiętnastowieczna publiczność paryska nie była przyzwyczajona do dzieł nieoczywistych. Orfeusz nie od razu więc święcił, spodziewane przez Offenbacha i znakomitego librecistę Ludovica Halévy'ego, triumfy. Swą karierę zawdzięcza... pewnej wyjątkowo zjadliwej krytyce, zamieszczonej w Journal des Débats przez Jules?a Janina, który szczerym oburzeniem zapewnił dziełu rozgłos i publiczność. Pod tym względem niewiele się do dzisiaj w kategorii reklamy zmieniło, choć granica wywołująca zgorszenie została od tego czasu po wielekroć przekroczona. Jakie będzie przełożenie francuskiej farsy z 1858 r. na Polskę w 2013 r.? Artur Hofman, reżyser spektaklu, planuje oprzeć się raczej na nawiązaniach obyczajowych niż politycznych. Jednym z argumentów ma być brak w naszym kraju postaci barwnych na tyle, żeby zasłużyć na miano polskiego odpowiednika Offenbachowskich postaci. Czy współczesne nawiązania, rozpoznawalne dla większej części publiczności, okażą się równie zabawne co 155 lat temu? Dowiemy się 12 października. Będzie to pierwsza premiera Teatru Muzycznego nie tylko w sezonie 2013/2014, ale także w kadencji obecnego dyrektora teatru, Przemysława Kieliszewskiego. Kierownictwo muzyczne nad spektaklem objął Marek Moś.
Wielowymiarowe misterium
Samo już nazwisko Richarda Wagnera brzmi monumentalnie, a co dopiero "uroczyste misterium scenicznie", jak mianował swojego Parsifala, podkreślając tym samym jego wyższość nad regularną operą. Wagner, rozkochany w średniowiecznych podaniach i filozofii Schopenhauera, w ostatnim dziele dochodzi do granic syntezy nie tylko sztuk, ale także różnych, niejednokrotnie sprzecznych ze sobą, idei. Bez mrugnięcia okiem łączy elementy liturgii chrześcijańskiej z ponurymi czarami, hojnie użycza legendarnym postaciom świętych przedmiotów. Wychodzi z tego całość skomplikowana, ale logiczna i spójna. Kierownictwo muzyczne nad spektaklem objął maestro Gabriel Chmura, a w główne role wcielą się Thomas Mohr i Agnieszka Zwierko. Reżyseria natomiast i cała koncepcja październikowej premiery w Teatrze Wielkim powierzona została duńskiej grupie Hotel Pro Forma, do której należą Kirsten Dehlholm, Jon R. Skulberg oraz Iury Trojaborg. Porozumiewający się językiem migowym Parsifal i Amfortas na wózku inwalidzkim to tylko namiastka ich reżyserskich rozwiązań. Jak zapowiadają twórcy, w spektaklu główną rolę ma grać światło, a i w choreografii powinniśmy doszukać się drugiego dna. Jako że zarówno muzyka, jak i treść dramatu do najłatwiejszych w odbiorze nie należą, w obliczu tak licznie zaplanowanych ukrytych znaczeń Parsifal prawdopodobnie wymagał będzie od odbiorcy niecodziennego skupienia. Premiera odbędzie się 18 października.
Magdalena Lubocka
- Orfeusz w piekle w Teatrze Muzycznym - premiera: 12.10, g. 18
- Parsifal w Teatrze Wielkim - premiera: 18.10, g. 17